En dat voor ééndriekwart minuut tijdwinst…

Centrale As dreigt spaghetti van wegen te worden
En dat voor ééndriekwart minuut tijdwinst…

BURGUM – De bijeenkomst die de fractie van GrienLinks had belegd over de Centrale As, de geplande weg tussen Dokkum en Nijega (bij de Wâldwei), trok dinsdagavond 29 maart 2011 ruim tweehonderd toeschouwers in partycentrum De Pleats in Burgum. De zaal luisterde geboeid naar de presentaties en gesprekken.

Gepensioneerd architect Gunnar Daan tijdens zijn lezing met ‘powerpoint’ over de Centrale As: “Het provinciale plan wordt een spaghetti van wegen. En die spaghetti drukt het lekkers, de dorpen, van het bord. Daar kom je als autobestuuder alleen met veel omwegen nog in.” Hij merkte op: “Ik ben geen verkeerskundige, geen landschapsarchitect. Maar deze kwestie gaat mij aan het hart”.
De ‘spaghetti’ is het gevolg van de veiligheidseisen die worden gesteld aan wegen waarop automobilisten 100 kilometer per uur mogen rijden. Met als gevolg: ruime bochten en veel ongelijkvloerse kruisingen (viaducten en tunnels). “Ik tel 56 ‘kunstwerken’ op 25 kilometer. Dat is toch niet te geloven?”

De tijdwinst op de Centrale As van 100 kilometer per uur is voor de meeste automobilisten hooguit ééndriekwart minuut in vergelijking met een 80 km/uur-Centrale As, rekende verkeerspsycholoog Pieter de Haan, docent aan de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden, uit. “Oer de hiele Sintrale As is de tiidwinst 3,5 minút, mar de measte autobestjoerders yn dit gebiet sille mar de helte brûke, dus wurdt harren tiidwinst ien-en-trijekwart minút.”

Directeur Ultsje Hosper van It Fryske Gea ging in op de vraag waarom het provinciebestuur tot nu toe niet wil overleggen over alternatieven voor het gekozen tracé. In allerlei andere situaties neemt men de natuur- en milieuorganisaties serieus en is men bereid tot overleg. Maar bij de Centrale As wil men geen duimbreed toegeven. Het lijkt een prestigekwestie, en dus was de gang naar de rechter (de Raad van State) noodzakelijk. Mocht de uitspraak van deze Raad gunstig uitvallen voor de bezwaarmakers (waarvan Hosper de woordvoerder is), dan zullen deze zich inzetten om in overleg met provincie en gemeenten tot een snelle aanleg van een beter tracé te komen. Ook in zijn ogen heeft de kwestie lang genoeg gesleept.

Wat zijn de gevolgen: zal Noordoost Fryslân economisch worden voortgestuwd door de geplande Centrale As, zoals de voorstanders stellen, of er juist schade van ondervinden? Die vraag werd voorgelegd aan drie ondernemers – garage- en pomphouder Pieter de Jager en boer Roel Wymenga uit Hurdegaryp en meubelmaker Alle Pilat uit De Falom. De Jager vreest veel klanten kwijt te raken, als de hoofdmoot van het autoverkeer rond Hurdegaryp gaat rijden, in plaats van er doorheen.
Ook Pilat verwacht veel klandizie te verliezen, omdat veel verkeer niet meer langs zijn zaak zal rijden. “Mar”, merkte hij op met een mengeling van cynisme en realisme, “as it fiadukt oer it natoergebiet der komt, tusken De Falom en Broeksterwâld, dan hâlde autobestjoerders út de rjochting fan Dokkum noch wol each op ús saak!”
Roel Wymenga zou in theorie “uitgekocht” kunnen worden. “Mar sa’n moai plak as wêr’t ik no buorkje, tegearre mei myn broer, fyn ik wierskynlik nergens oars. En às it der is, dan is it grif tige djoer!” Bovendien, voegde hij er aan toe. Hij woont en werkt op de boerderij waar zijn vader ruim veertig jaar eerder was begonnen. “Dan krigest in bân mei it lânskip.”

Hoe heeft het – tot nu toe – zo ver kunnen komen? En zijn er nog alternatieve tracé’s mogelijk? Die vragen stelde de voorzitter van deze avond, Willem Verf, aan drie statenleden: Marieke van de Ree (D66), Jacob van der Hoek (SP) en Irona Groeneveld (GrienLinks). Alle drie legden zij de nadruk op het feit dat voor een gezonde economische ontwikkeling van de streek het alternatieve tracé veel meer mogelijkheden biedt. Groeneveld legde uit dat aanvankelijk tientallen (90) alternatieven in beeld waren. Die zijn stapgewijs, “door trechtering”, teruggebracht tot uiteindelijk één tracé, dat in 2006 door de meerderheid van Provinciale Staten is vastgelegd.
Vandaar dat alternatieve tracé’s niet mogelijk zijn, zolang er nog geen oordeel ligt van de Raad van State. Tenzij de meerderheid van de (nieuwe) Provinciale Staten het tracébesluit van 2006 wil intrekken.

“As der in 80 kilometer-wei fan makke wurdt, dan hast al dy spaghetti net nedich”, zegt Pieter de Haan. Ook voor de verkeersveiligheid hoeft er geen 100 kilometer-weg te komen: “Der wenje yn 2040 minder minsken as no. En no al is in fjouwerstrooksdyk net nedich. Ek de provinsjale dyk nei en troch de Súdwesthoeke is net fjouwerstrooks. Dêr wenje meara minsken.”

Misschien ligt hier de sleutel voor een compromis tussen FNP en GrienLinks en PvdA en CDA in de college-onderhandelingen? “Ik blijf hopen op een progressieve lente”, aldus Marieke van de Ree van D66. Zij, Jacob van der Hoek van de Socialistische Partij en Irona Groeneveld van GrienLinks tekenden aan het einde van de avond een gezamenlijke verklaring, waarin ze de college-onderhandelaars van PvdA, CDA en FNP opriepen, te zorgen “voor een mooiere en meer bescheiden Centrale As, in overleg met de organisaties die zich hiermee bezighouden.”
Vanuit de zaal werd daar aan toegevoegd: maak in de verklaring ook duidelijk dat voor een moderne economische ontwikkeling zo’n brede weg eerder een rem zal zijn dan een positieve stimulans. Daar waren de drie politici het van harte mee eens.

Overigens: Albert van der Ploeg (CDA), wethouder van Dongeradeel en woordvoerder namens de voorstanders van de geplande Centrale As, ging niet in op de uitnodiging op deze bijeenkomst te spreken nu de zaak onder de rechter is. Hij gaf vooraf telefonisch aan wel bereid te zijn tot nader overleg over alternatieven voor de geplande as. “Hoe’t de útspraak fan de Rie fan Steat ek útfalt, sadree’t dy der is moatte wy meimekoar om tafel.”

Artiest Doede Veeman zong tot slot zijn protestlied tegen de Centrale As en samen met het publiek werd enthousiast staand de Wâldsang gezongen, “it folksliet fan de Fryske Wâlden”, aldus Willem Verf.

Foto’s van de bijeenkomst
Fotograaf: Klaas Rozema

Klik op de foto voor een vergroting