Redevoering uitgesproken door fractievoorzitter Irona Groeneveld.
Voorzitter,
Een bijzondere dag. Er staat een nieuw college te trappelen om aan het werk te gaan. Op basis van een coalitieakkoord. Daar is een heel proces aan voorafgegaan. Op beide zaken, het proces en het akkoord, zal ik in mijn bijdrage in gaan. Ook wil ik even stilstaan bij onze rol en onze acties in het proces. Daarvoor is namelijk nog niet eerder gelegenheid geweest, in Provinciale Staten.
Live uitzending vergadering PS.
(Irona na 40 minuten. 2de termijn na 2 uur 14 min.)
GrienLinks heeft vlak na de verkiezingen het initiatief genomen tot de Friese Lente. Samen met SP en D66 hebben we 13 punten opgesteld, die als input konden dienen voor een coalitieakkoord. Vanuit de inhoud werken, zeg maar. Ook zijn we helder geweest: het CDA kan wat ons betreft een periode in de oppositie. Voor de hand lag voor ons een coalitie met PvdA, VVD, FNP en de Friese Lente.
Op 23 maart lag een stuk voor, een mogelijk concept-akkoord, of basis daarvoor, ter bespreking door alle fracties. Wij dachten dat er door iedereen input geleverd zou worden voor het akkoord. En daarna zou iedere partij zijn keuze voor een coalitie bekend maken.
Het liep anders.
De PvdA gaf helder aan gesprekken te willen voeren met CDA, FNP en GrienLinks. Wij hebben ja gezegd, want voor verantwoordelijkheid loop je niet weg, en aangegeven dat voor ons onze 13 punten (van de Friese Lente) leidend zouden zijn. Ook lag voor ons nog steeds de optie met de VVD open.
We hebben constructieve gesprekken in een plezierige sfeer gevoerd. Maar het CDA claimde vanaf begin 2 zetels – dat was naar ons idee érg scheef. Als wij meedoen of op 0 uitkomen, dan CDA 1 zetel, voor vernieuwing in het bestuur. Onze som was: wij 0,5 gedeputeerde voor GrienLinks en 4,5 fte in totaal. Daar was geen ruimte voor, waarna gezamenlijk geconcludeerd is dat het niet zinvol voor ons was om nog langer deel te nemen aan de gesprekken.
Gezien de cijfermatige samenstelling van het college, kunnen wij alleen maar concluderen dat er afspraken zijn gemaakt tussen CDA en PvdA. Onze conclusie is dan ook: het CDA en de PvdA in Fryslân regeren samen voor de eeuwigheid, die laten elkaar nóóit los.
Op 23 maart ging Konst bij zijn uitnodiging uit van 3 kernpunten: 1. een brede coalitie van 25 zetels; 2. GrienLinks was essentieel voor een nieuw college, en 3. een college zou bij voorkeur uit 4 gedeputeerden bestaan. Alle 3 uitgangspunten zijn vervallen. GrienLinks had aan alle drie uitgangspunten best mee willen werken.
CDA, PvdA en FNP zijn er tenslotte samen uitgekomen. Dat betekent dat de FNP een gedeputeerde gaat leveren. Dat is een felicitatie waard en wij wensen de FNP en Johannes Kramer dan ook veel wijsheid in de nieuwe coalitierol.
Daarnaast een woord van afscheid voor Piet Adema. We hebben elkaar af en toe flink in de haren gezeten. Want Adema had precies de portefeuille waar GrienLinks wel een en ander over op te merken had. Fikse discussies, op inhoud, altijd met respect voor elkaar. Na vier jaar hoor je dan in een openbare vergadering dat je partij niet uitgenodigd wordt voor gesprekken. Respect voor de wijze waarop Adema zijn werk heeft afgemaakt en zijn opvolger heeft binnengehaald. En alle goeds voor de toekomst!
Het coalitieakkoord is gepresenteerd in een persconferentie waar leden van PS niet zo welkom waren.. Is dit de wijze waarop het College in het vervolg om zal gaan met de Staten: open en transparant?
GrienLinks had vanwege haar idealen en blik op de wereld graag meegepraat over een coalitieakkoord. Ons ideaal is een wereld waarin welvaart en goederen eerlijk verdeeld worden. Een wereld die bewaard wordt voor degenen die na ons komen. Waar economie opnieuw en beter gedefinieerd wordt dan alleen in geld. Waar ecologie, biodiversiteit en respect voor de natuur de kern van die economie vormen. Een wereld waarin iedereen er mag zijn, ook de mensen die anders zijn dan wijzelf.
Vanuit deze idealen kijken we naar dit coalitieakkoord. We constateren dat dit akkoord een voortzetting is van het akkoord 2007-2011, met enkele nieuwe accenten. Net zoals dit college de voortzetting is van het oude college, met 1 nieuw accent: de FNP.
Het akkoord bevat mooie voornemens, mooie plannen in al even mooi geformuleerde zinnen. Maar niet altijd concreet met weinig uitzicht op concrete keuzes. En de mooie woorden kunnen het gebrek aan getallen niet verhullen. De belangrijkste politieke keuze: waar geven we ons geld aan uit wordt niet beantwoord.
Wij hebben een mooie Fryske siswize, als bij thema van de mooie dichtregel van Tsjebbe Hettinga: sizzen is neat, dwaan is in ding.
Het zal in de uitvoering moeten blijken of Fryslân echt duurzaam wordt: de echte keuzes worden in de uitvoeringsprogramma’s gemaakt. In het coalitieakkoord worden telkens ontsnappingsroutes ingebouwd: we laten ons door dromen leiden, maar er zullen afwegingen gemaakt moeten worden tussen droom en werkelijkheid. En: we gaan natuur versterken, maar willen bedrijvigheid niet op slot zetten. We zijn benieuwd.
Bij de centrale as wordt uitgebreid gesteld dat de democratische besluitvorming wordt gerespecteerd: de as gaat door. Bij windmolenbeleid lijkt dat niet te gelden: onlangs is er nog een lijn vastgesteld. In dit coalitieakkoord is de boel al geregeld, die afwijkt van die lijn. Wat is de reden dat er voor deze locaties gekozen is en niet voor andere? Blijft de doelstelling gehandhaafd? Wat ons betreft staat de doelstelling (400 MW) nog recht overeind.
Duurzaamheid werd in het vorige coalitieakkoord al volop genoemd. Er is helaas nog weinig van terecht gekomen: het 100.000 voertuigenplan en het woningenplan zijn nog in ontwikkeling, er is een duurzaamheidnota gepresenteerd waar de CDA-fractie tegen stemde en waar we verder nog weinig van hebben gehoord, de ons toegezegde notitie internationale contacten, ook onderdeel van duurzaam handelen, is er nog steeds niet. En we hebben op geen enkele manier terug gehoord hoe de provincie als organisatie is omgegaan bij het duurzaam inkopen voor het nieuwe provinciehuis. Daarbij hebben zowel PvdA als CDA de boot afgehouden.
In dit coalitieakkoord wordt zelfs gesteld dat duurzaamheid een verplichting is en geen streven. In 1 adem wordt gesteld dat we de eerste millenniumprovincie en de eerste Fair Trade provincie worden. Overigens bij het kopje economie. Daar zijn we erg blij mee. Maar, voorzitter, deze onderwerpen zijn veel breder dan economie. Wij hebben de indruk dat dit is opgeschreven zonder het overzicht van wat het werkelijk inhoudt. Wij zullen het college de komende periode vergen op concrete plannen hierin.
Als we het hebben over een stip aan de horizon: het vorige college had het er nog over dat Fryslân in 2025 energie-neutraal zou zijn. Wij vinden dat hier niet terug. Laat het college deze stip aan de horizon los?
Wij lezen in het coalitieakkoord dat een standpunt over schaalvergroting en intensieve veehouderij pas ingenomen wordt nadat de landelijke discussie over deze onderwerpen is afgerond. Betekent deze tekst dat er een kans is dat de PvdA het al maanden klaarliggende initiatiefvoorstel van Pvda en GrienLinks niet langer steunt, dat voorziet in een verbod op nieuwvestiging van intensieve veehouderij?
Ten aanzien van het sociaal beleid. Wij vinden de formulering hier erg vaag. Het college stelt dat in 2015 niet meer aan zelfstandig sociaal beleid gedaan wordt. Maar, voorzitter, op grond van welke visie dan? En wanneer? En wanneer niet? En wat is er dan in 2015 verdwenen dat we nu wel doen? We snappen deze paragraaf niet, voorzitter. Graag wat toelichting.
Wat ons betreft kan in dit hoofdstuk ook gesteld worden dat iedereen zichzelf mag zijn in Fryslân, en dat wij discriminatie willen bestrijden. Wereldburgerschap is ook een deel van het sociale domein. Wordt ook niet genoemd.
Tenslotte de financiële keuzes: perspectief ontbreekt. Geen concrete bedragen voor de diverse beleidsterreinen. Wel de grote financiële ruimte. Dat betekent dat de consequenties van de financiële keuzes verstopt zijn, zoals een eekhoorn zijn nootjes verstopt.
Zijn er dan helemaal geen zaken waar wij enthousiast van worden? Jazeker, de duurzame energiemaatschappij, het gebruik van NUON-gelden voor de herstructurering van de woningvoorraad, de digitale snelweg, de erkenning dat de rekenkamers zinnige dingen hebben gezegd over het plattelandsbeleid en dat daarmee rekening wordt gehouden, de extra impuls voor het fietsbeleid en de plannen voor openbaar vervoer. U ziet, het is niet alleen maar kommer en kwel.
Voorzitter, onze conclusie ten aanzien van dit coalitieakkoord: het is, met de woorden van het college zelf, een voortzetting van het oude. Wij hopen daarbij dat resultaten uit het verleden geen garantie geven voor de toekomst.
Voeg daarbij de bezuinigingen op de natuur, de ontsnappingsroutes die dit college overal in het akkoord inbouwt, de weinig concrete resultaten en tenslotte de vage financiële paragraaf, dan is onze conclusie dat we er niet veel vertrouwen in hebben dat dit akkoord goed zal zijn voor de natuur, voor duurzaamheid en voor de Fryske mienskip.
De partijen die de coalitie vormen, laten wij graag de verantwoordelijkheid voor dit akkoord. Dat is helder. Zo ontstaat er geen rolverwarring. GrienLinks onderschrijft het college-akkoord niet. Wel zal GrienLinks op dezelfde wijze als de afgelopen periodes, op de inhoud terug komen met commentaar, bijval of met eigen initiatieven.
Dank u wel.