Retze van der Honing pleit voor een omslag in denken over grutto’s (alle weidevogels), landbouw, biodiversiteit en natuur. Daarvoor diende hij Amendement PS 11 november 2015 GrienLinks PvdA D66 PvdD – Begroting – Kening fan ‘e Greide – geld voor natuurinclusieve landbouw, onderzoek en weidevogels in op 11 november 2015. Na verhitte discussie in de Staten en een lange schorsing van de coalitiepartijen (CDA, VVD, SP en FNP) werd het amendement niet aangenomen met de stemmen van het CDA, VVD, FNP, SP en PVV tegen. Reden die officieel gegeven werd was: de dekking gaat ten koste van andere natuurdoelen. Johannes Kramer (de gedeputeerde op dit gebied) zegde toe ‘in het begin van volgend jaar’ met een brief hierover te komen. Dat vond de SP voldoende en stemde daarom tegen.
Sinds de jaren tachtig is het aantal grutto’s in Friesland en Nederland gekelderd, het aantal veldleeuweriken geslonken tot bijna nul, evenals het aantal kemphanen. De ‘modernisering’ van de landbouw is de hoofdschuldige: ruilverkaveling, diepontwatering, heel vroeg in het jaar heel veel maaien, zaaien van bijna alleen raaigras en geen kruidenrijk gras: ziedaar de ingrediënten voor de supersnelle afname van circa 120.000 broedparen grutto’s in Nederland in 1980 naar circa 35.000 in 2014. In Friesland is de daling vergelijkbaar: van ongeveer 40.000 in 1980 naar zo’n 8.000 in 2014. Het is stil geworden in het Friese land.
Het weidevogelbeleid van de provincie, de samenwerking tussen boeren – waar weidevogels niet zonder kunnen, laat dat duidelijk zijn – en de nazorgers van de Bond van Friese Vogelwachten (BFVW) heeft de hierboven genoemde neergang niet kunnen tegenhouden. Integendeel. Vandaar dat het burgerinitiatief ‘Kening fan ‘e Greide’ werd opgericht. Het doel: met nieuw elan en de nieuwste wetenschappelijke inzichten proberen het tij te keren, voor de grutto (en andere weidevogels) in Friesland en Nederland uitgestorven is. Het burgerinitiatief pleit voor ‘natuurinclusieve landbouw’ als nieuw verdienmodel voor boeren en als redding voor de Kening fan ‘e Greide. Met andere woorden: het kan wel! Maar de tijd dringt, steeds meer. Directeur Johan van de Gronden van het Wereldnatuurfonds zegt het zo: ‘De grutto is de Panda van Friesland en van Nederland’ en “Als de grutto ergens gered kan worden, dan is het hier, in Friesland.”
Het draait dus om een andere bedrijfsvoering op de boerenbedrijven, meer in balans met de natuur: meer hectares met hoge(re) waterpeilen, late maaidatums, zorgvuldig maaien (ruim rondom de nesten) en in afstemming met de boerenbedrijven in de omgeving, zodat niet alle gras in een keer wordt gemaaid en jonge weidevogels plek genoeg houden om zich te kunnen verschuilen.
De provincie Fryslân is – net als alle andere provinciebesturen in Nederland – met ingang van 2016 verantwoordelijk voor het agrarisch natuurbeheer. Wie leest waaraan de deelnemende boerencollectieven moeten voldoen, hoeft geen hoge verwachtingen te hebben. Het streven is weliswaar het in stand houden, c.q. verbeteren van de natuurwaarden, maar de manier waarop wordt grotendeels overgelaten aan de boeren(collectieven) zelf.
Het zijn er zeven in Friesland: : It Lege Midden, Westergo, Súdwestkust, Noardlike Fryske Wâlden, ELAN (zuidoostelijk Friesland), De Waadrâne en Waddenvogels. Samen ongeveer 1500 boeren.
De provincie heeft besloten dat er 40.000 hectares aan weidevogelgebieden nodig zijn. Zoals het nu lijkt is er met dit agrarische natuurbeheer zo’n 20.000 hectares waar er aan geschikt weidevogelland gewerkt gaat worden. Dat is pas de helft! Er zijn nog flink wat boeren nodig om die andere helft van de voorgenomen 40.000 hectares land geschikt te maken voor weidevogels.
Het is daarom van groot belang dat de verfrissende aanpak van ‘Kening fan de greide’ door de provincie wordt gehonoreerd. De provincie moet meer doen aan promotie van goed weidevogelbeheer en kan daar de hulp van de boeren, de RUG, BFVW en Kening fan de Greide goed bij gebruiken. Dit mag van ons ook worden ‘vertaald’ in voldoende subsidies. Laten we in Fryslân de grutto redden!