Duurzaam vrachtvervoer is belangrijk. Binnenvaartschepen spelen daar een belangrijke rol in. Zeker in Friesland. Maar…..kunnen er schepen van 110 meter lang door de kleinere kanalen naar Drachten en Heerenveen varen? Deze vraag stond centraal tijdens de Statenvergadering op 20 juni 2018 tijdens de bespreking van de Visie op de vaarwegen en binnenhavens van Friesland tot 2050.
Retze van der Honing van GrienLinks: “Nu varen er schepen van 85 meter (klasse IV) door recreatiekernen als Terherne en Eernewoude. Soms spannend, omdat recreatievaart en beroepsvaart elkaar kruisen. Nog grotere schepen (110 meter, klasse Va) tasten door hun zuiging en golfslag de oevers aan en daarmee de natuur. Ook leveren deze grotere schepen door hun zuiging, een langere remweg en een flinke dode hoek voor het schip gevaar op voor de recreatie.”
Klasse IV schepen (85 meter)
In de visie tot 2050 (hoofdrapport) zoals die door het college werd gepresenteerd op 20 juni 2018, wordt er vanuit gegaan dat de ‘kleinere’ (85 meter) schepen uit de markt gaan. Het college stelt daarom voor om te onderzoeken of het mogelijk is om de vaarweg naar Drachten op te waarderen naar klasse Va. Voor de vaarweg naar Heerenveen stelt het college voor om voorlopig met ontheffingen voor klasse Va te blijven varen tot er een alternatief gevonden is. Het college stelt ook dat er op termijn geen klasse IV schepen meer zullen varen. Dit wordt echter weersproken door de schippers zelf en hun belangenverenigingen.
Van der Honing: “Wij vinden het onwenselijk dat die kanalen die voor (ruim) klasse III en (krap) klasse IV zijn gebouwd, nu door klasse Va schepen met ontheffing worden bevaren. Dat willen we niet structureel toestaan. Wij willen dat uit de visie hebben. Er kunnen gewoon klasse IV schepen blijven varen om de vracht naar de bedrijven in Drachten en Heerenveen te brengen.” Hij diende een amendement in om in de zijkanalen naar Drachten en Heerenveen de grootte van de schepen te beperken tot klasse IV (85 meter). Deze werd niet aangenomen.
Klasse Va schepenroute
Het Van Harinxmakanaal en het Prinses Margrietkanaal zullen verder geschikt worden gemaakt voor de klasse Va (110 m) schepen. Dit gebeurt dan op momenten dat er toch onderhoud of vervanging gedaan moet worden. Het Prinses Margrietkanaal is de hoofdroute voor klasse Va schepen van het Westen naar Duitsland en verder. Het Van Harinxmakanaal is een extra route in geval van stremmingen. In het voorstel van het college stond ook het voornemen om van de spoorbrug bij Leeuwarden een aquaduct te maken en hier cofinanciering voor te vragen bij het Rijk.
GrienLinks heeft hier voor gestemd. Een amendement van GrienLinks met een poging om natuur wat prominenter als afweging bij het opwaarderen van de vaarwegen te noemen werd alleen gesteund door de Partij voor de Dieren en D66.
Vaarroute Drachten
Het college stelde voor om voor de vaarroute naar Drachten een ‘gebiedsproces’ te starten om een oplossing te zoeken voor het kruispunt van recreatie en beroepsvaart bij Eernewoude. In het gebied rond de vaarroute naar Drachten zijn meerdere problemen: veenweidegebied (de ‘Hege Warren’) dat ten opzichte van het omringende natura-2000 gebied al flink gezakt is, waardoor investeringen nodig zijn om er landbouw te kunnen blijven bedrijven. De Burd, dat natuurgebied is, maar waar eventueel een stukje vaarweg doorheen komt. GrienLinks is voor het gebiedsproces, omdat deze problemen een oplossing verdienen. Een amendement van GrienLinks om in het gebiedsproces geen scenario op te nemen voor een nieuwe klasse Va vaarweg, werd niet aangenomen. Retze van der Honing stemde ook voor een amendement van de PvdA over een oplossing voor de kruising bij Eernewoude als er geen nieuwe vaarroute kwam.
Vaarroute Heerenveen
Voor de vaarroute naar Heerenveen stelde het college voor om te stoppen met de ontheffingen voor de klasse Va schepen. De FNP diende een amendement in om daar een datum aan te verbinden, namelijk juli 2021. Dit amendement werd, met de steun van GrienLinks, aangenomen. Het college stelde verder voor om onderzoek te doen naar een ‘alternatief vervoersconcept’ voor het vervoer van vracht naar Heerenveen. Hiermee wordt onder andere onderzoek naar een zogenaamde ‘fly-by’ terminal (een overslag voor containers van schip naar vrachtwagen) bedoeld. De SP stelde voor dat de Statenleden eerst gaan kijken in Lelystad naar de fly-by terminal daar. Dat werd instemmend ontvangen.
Retze van der Honing: “De vaarweg naar Heerenveen kan geen klasse Va vaarweg zijn, die is gewoon te smal. We dienen dan ook een amendement in om dat duidelijk op te schrijven”. Ook diende hij een amendement om in het onderzoek ook het doortrekken van de Meinesloot (de Jinshuster Deel) richting Prinses Margrietkanaal mee te nemen. Hiermee wordt namelijk het knooppunt van recreatievaart en beroepsvaart in Terherne omzeild. Van der Honing:”Een combinatie met natuurontwikkeling ligt voor de hand, want de polder die naast de Jinshuster Deel ligt, is natuurgebied waar nog in geïnvesteerd moet worden. Ik zie kansen!” De gedeputeerde zag die echter niet en ontraadde het amendement. De beide amendementen werden niet aangenomen.
Vervolg
Deze bespreking van de visie op de vaarwegen (een vervolg van de discusssie in maart 2017) leverde 32 moties en amendementen op en duurde zo’n zes uren. Er is nu op hoofdlijnen richting gekozen, maar de uitwerking van welke schepen waar precies mogen varen en wat daarvoor moet gebeuren, dat moet nog duidelijk worden uit het onderzoek, het gebiedsproces en de startnotitie. De resultaten van de onderzoeken en de startnotitie worden in het tweede kwartaal van 2019 voorgelegd aan de Staten. Dan kunnen er keuzes gemaakt worden.