De plannen voor treinverkeer in Fryslan zonder CO2-uitstoot in 2025 schieten steeds meer op. Fractievoorzitter Jan Atze Nicolai stemde in met het verder uitwerken van het plan voor batterijtreinen. Wel wou hij dat in het plan voorwaarden worden gesteld aan de batterijen: “Wij willen dat de productie, naast circulair en duurzaam, ook sociaal verantwoord is. Dus dat er bijvoorbeeld geen kinderarbeid aan te pas komt.” Zijn motie hiervoor werd door een grote meerderheid aangenomen.
Op dit moment rijden de regionale Friese treinen nog op diesel. In een amendement van september 2017 is gevraagd om een plan voor zero emissie treinvervoer in 2025. De provincie heeft verschillende mogelijkheden laten uitzoeken, zoals batterijtreinen, elektrificatie met bovenleidingen, waterstoftreinen, etc. In de Statenvergadering van 23 januari 2019 stelde het college voor om met de betrokken partijen een businesscase te maken voor batterijtreinen met snelladen en gedeeltelijke bovenleiding. Deze techniek is het meest kostenefficiënt.
Circulair, duurzaam en sociaal verantwoord
GrienLinks fractievoorzitter Jan Atze Nicolai was positief. “Uiteraard ondersteunt GrienLinks de emissievrije treinen in 2025”, zei hij in het debat. “Dat spreekt vanzelf. Mobiliteit lijkt nog steeds het stiefkindje van de energietransitie. Het is de hoogste tijd dat hier iets aan gedaan wordt.” Maar voor Nicolai waren een aantal voorwaarden erg belangrijk: “We zitten niet op een eiland in Fryslân. We zijn geen afgesloten gebied. We zijn verbonden met de omgeving, ook wanneer het om klimaatbeleid en energietransitie gaat. Wij vinden het daarom niet alleen belangrijk de CO2-uitstoot zo snel mogelijk te verminderen. We vinden ook een duurzame en circulaire herkomst en achtergrond belangrijk van de verbeteringen in ons eigen Fryslân. Hoe wordt energie opgewekt? Gaan we echt naar een circulaire economie? Aan deze punten zal GrienLinks blijvend duurzaam aandacht geven. Ook de sociale mondiale achtergrond van onze eigen Fryske duurzaamheid is daarbij belangrijk. Wij willen dat de productie van energie-opwekking, naast circulair en duurzaam, ook sociaal verantwoord is. Dus dat er bijvoorbeeld geen kinderarbeid aan te pas komt. Laten we met elkaar kiezen voor fair trade duurzame materialen voor de opwekking van schone energie, ook in de batterijtreinen.” Nicolai diende vervolgens de motie “Verantwoord geproduceerde batterijen” in, mee ingediend door D66, PvdA, SP en Steatelid Schukking. Ook stemde hij voor een amendement van de PvdA om circulariteit ook mee te nemen in de businesscase.
Eén techniek op drie trajecten?
Verder deed Nicolai nog een verzoek aan de gedeputeerde Kramer. Adviseur Jansons van Railevent had als inspreker geadviseerd om te kijken naar de mogelijkheid om op de trajecten Leeuwaren-Harlingen en Leeuwarden Stavoren dezelfde techniek te gebruiken als op het traject Leeuwarden-Groningen. Dus om de bovenleiding op een aantal plekken te verlengen. Dan zijn er geen laadstations nodig, ook geen stellage in Leeuwarden, en minder accu’s, en dan zijn de treinen onderling uitwisselbaar, waardoor er minder reservetreinen nodig zijn. Statenlid Nicolai: “We gaan er geen motie van maken, want we kunnen geen adviezen die niet verder onderzocht zijn één op één overnemen. Maar wij vragen het College nadrukkelijk het advies van de heer Jansons in de conceptbusinesscase als mogelijkheid te onderzoeken. Kan het College hier iets over zeggen?” Gedeputeerde Kramer gaf aan dat hij deze optie te duur vond. Vanwege de diverse voordelen vroeg Nicolai toch nogmaals om er in ieder geval naar te kijken.
Waterstof of batterijtreinen
Er was tijdens de vergadering nog enige discussie of batterijtreinen de beste keuze waren. Ook waterstof zou een mogelijkheid zijn. Dat is bovendien een optie waar Groningen graag op in wil zetten. Het nadeel van waterstof is echter dat er veel energieverlies is bij de omzetting: 73% gaat verloren, 27% blijft over. Dat maakt het proces op dit moment nog inefficiënt. Bovendien is het op dit moment duurder (10,2 miljoen euro per jaar duurder dan batterijtreinen zonder waterstof) en er moet dan een waterstof tankstation in Leeuwarden komen. De vraag is of dat gewenst en voldoende veilig is. Voordelen van waterstoftreinen zijn onder meer dat het bereik groter is, dat toekomstige overschotten in energie in waterstof opgeslagen kunnen worden en dat in Groningen die techniek de voorkeur heeft.
Er komt sowieso een pilot met een waterstoftrein tussen Leeuwarden-Groningen en gedeputeerde Kramer zegde toe de ontwikkelingen goed in de gaten te houden. Waterstof wordt niet uitgesloten voor de toekomst.
Uitslag stemming
Het voorstel voor de batterijtreinen werd aangenomen.
Gelukkig werd ook de motie van GrienLinks voor verantwoord geproduceerde batterijen in grote meerderheid aangenomen. Alleen 50PLUS en PVV stemden tegen.