“Een water-bij-de-ambitieakkoord”, noemde GrienLinks fractievoorzitter Matthijs Sikkes-van den Berg het nieuwe bestuursakkoord 2019-21023 “Geluk op 1” van de provinciale coalitie. In de Statenvergadering van 26 juli 2019 werd het akkoord verdedigd en bekritiseerd. “Het is geen echt grijs akkoord, maar ook geen duidelijk groen akkoord”, gaf Sikkes-van den Berg aan. “Op biodiversiteit, de energietransitie, veenweide en regenboogbeleid hadden we veel meer concrete doelen en ambitie gewild.” Toch kijkt hij uit naar een constructieve, maar kritische samenwerking.
Lees hieronder de gehele bijdrage van fractievoorzitter Matthijs Sikkes-van den Berg:
“Voorzitter, allereerst felicitaties vanuit GrienLinks aan de coalitiepartijen CDA, PvdA, VVD en FNP. Want, of het akkoord nou te grijs, te groen of geen van beide is, er ligt een akkoord en dat is altijd een prestatie.
Zoals altijd zit het hem in details, in de uitwerking. Je kunt met dit akkoord nog alle kanten op. Het is daardoor geen echt grijs akkoord, gelukkig. Maar het is ook geen duidelijk groen akkoord. En het is voor GrienLinks op veel punten niet duidelijk waar we de coalitie over vier jaar op kunnen aanspreken. Daar ben ik minder gelukkig mee, om maar in de termen van het akkoord te blijven.
Voorzitter, laten we beginnen met de goede punten: wij zijn natuurlijk blij met de energiecoaches, het toestaan van nieuwe dorpsmolens, initiatieven als valuta voor veen en een grondbank en het stimuleren van initiatieven voor leefbaarheid. We zijn blij dat op ons verzoek een biodiversiteitsherstelprogramma is opgenomen in het akkoord, net als een fonds voor energie-initiatieven.
Waarom dan toch minder gelukkig, vraagt u zich misschien af, voorzitter. Nou, dat is omdat het een water-bij-de-ambitie akkoord is op een aantal belangrijke gebieden.
De coalitie zegt bijvoorbeeld: het aandeel biologische landbouw groeit. Geweldig! Daar zijn we voor! Maar naar hoeveel dan? Er wordt in ieder geval 0 euro extra voor uitgetrokken.
Verder wil deze nieuwe coalitie het natuurnetwerk best afmaken, maar alleen als het binnen de middelen past. Maar volgens de bijgevoegde begroting gaat ook hier maar liefst nul euro extra naartoe. Terwijl mensen juist gelukkiger worden van meer natuur, blijkt net weer uit Brits onderzoek. Wij vinden: geef het prioriteit.
Ook de weidevogels verdienen meer ambitie. Waar blijft de uitbreiding van het weidevogelkerngebied? Met hoeveel neemt het aantal weidevogels toe? U hoort, we hebben ons best gedaan om de groene ambitie in het akkoord te vinden.
De insecten dan? Die in een enorm rap tempo verdwijnen, terwijl 75% van de voortplanting van planten daar afhankelijk van is? Gelukkig is daar een biodiversiteitsherstelprogramma voor opgenomen. Maar alles staat of valt met de uitvoering en het tempo daarvan. Deskundigen waarschuwen dat het verlies van biodiversiteit een nog groter probleem is dan klimaatverandering! Toch trekt deze coalitie er niet meer dan 3 miljoen voor uit. Wat GrienLinks betreft niet bepaald de ambitie die wij voor ogen hebben.
Dan de energietransitie. Deze coalitie wil in 2030 33% duurzame energie opwekken. Een te kleine stap richting de klimaatdoelen in 2050. Stel niet langer uit en neem de verantwoordelijkheid!
Een van de middelen om dat te bereiken is windenergie. Eindelijk iets waar ik oprecht blij van werd. Het is namelijk zover, boeren mogen een windmolen voor eigen gebruik plaatsen van 15 meter. En éindelijk mogen de dorpen met een bestaande dorpsmolen deze vervangen voor een hoger, rendabeler exemplaar.
Maar dan ineens is er toch weer dat water bij de ambitie. Voor er een nieuwe windmolen geplaatst mag worden, moet er altijd minstens zoveel meter bestaande molens weg. (Voorbeeld: voor één nieuwe molen van 100 meter moeten bijvoorbeeld twee molens van 50 meter hoogte of drie molens van 45 meter hoogte weg, red.) Dat lijkt ons een onwerkbare situatie, omdat het vaak om molens gaat van verschillende eigenaren en met verschillende rendementen. En sowieso, gaan wij hier in Fryslân opgewekte energie berekenen aan de hand van het aantal meters of kWh?
Ook op het gebied van veenweide hadden we gehoopt op veel meer ambitie. We stoten enorme hoeveelheden CO2 uit, huizen en wegen verzakken. Om dit te stoppen is een trendbreuk voor natuurherstel nodig. Vernatting. Functie volgt peil. Na dertig jaar praten moet er nu echt actie komen. (Lees hier in een gezamenlijk initiatiefvoorstel van GrienLinks, D66, PvdD, PvdA, 50PLUS en ChristenUnie wat er nodig is.)
Wat betreft het vasthouden van water wil deze coalitie wel stimuleren dat Friese huishoudens een eigen regenton aan te schaffen. Een leuke zij-ambitie waar we zeker achter kunnen staan.
Van de regentonprovincie is het een kleine stap naar de regenboogprovincie. Daar zien we weinig van terug. Ook niet van duidelijk beleid rond artikel 1 overigens. Het enige wat we terugvinden is de mogelijkheid voor projectsubsidies. Maar organisaties als Tumba en COC kunnen hier niet op bestaan. Ook op dat gebied stellen we meer inzet voor. Ter inspiratie ligt er nog een mooi initiatiefvoorstel dat we speciaal voor u bewaard hebben. (zie hier het intiatiefvoorstel)
En dan nog een ander puntje. Wij vinden het goed dat in het akkoord aandacht is voor de Friese taal. Daarom verbaasden we ons nogal over de vele Engelse termen: taskforce veenweidegebied, potato valley, dairy valley, living lab, legacy, etc. Daarom pleiten wij ervoor dat namen die in dit huis bedacht worden Fries zijn. En dienen daar een motie voor in. D66 en PVV dienen deze mee in.
Ook dienen we een motie mee in van de ChristenUnie voor Sustainable Development Goals, omdat die bij uitstek bijdragen aan het geluk van iedereen. Het is trouwens een mooie opdracht om daar nou eens een Friese term voor te vinden.
Voorzitter, voor ons moet er nog wel wat gebeuren om gelukkig te zijn met dit akkoord. Wij kijken desondanks uit naar een constructieve doch kritische samenwerking om van dit akkoord een écht groen akkoord te maken.”
Na het debat werd de nieuwe coalitie en een aantal nieuwe Statenleden geïnstalleerd.
Uitslag stemming
De motie “Frysk yn plak of Ingelsk” is bijna unaniem aangenomen, op een stem van FvD na. Ook de motie die we mee indienden met de ChristenUnie over de Sustainable Development Goals is aangenomen.
Een motie van de ChristenUnie met het verzoek om het bestuursakkoord niet vast te stellen maar ter kennisgeving aan te nemen, die GrienLinks mee indiende, haalde het niet.
Al met al vond de GrienLinks fractie het akkoord onvoldoende groen, concreet en ambitieus om het vast te stellen. De fractie stemde daarom tegen. Desondanks werd het akkoord aangenomen.
Matthijs Sikkes-van den Berg, Charda Kuipers en Elsa van der Hoek zetten zich de komende periode graag in voor een constructieve, kritische samenwerking om er toch een groener akkoord van te maken.