Het kabinet wil dat 5G over Nederland wordt uitgerold. GrienLinks is niet per definitie tegen 5G. Wel vinden we op basis van kritische geluiden van wetenschappers dat er nog te weinig zeker is over eventuele risico’s voor gezondheid, privacy, biodiversiteit en ons landschap. Daarom diende Statenlid Elsa van der Hoek samen met andere partijen een motie in tijdens de digitale Statenvergadering op 22 april 2020. “Wij vinden dat onze Friezen niet als proefkonijn hoeven te dienen. Er moet wat ons betreft een pas op de plaats komen en eerst meer onafhankelijk onderzoek gedaan worden naar de gevolgen van deze extra straling”, sprak ze in het debat. Helaas haalde de motie het niet, door tegenstemmen van onder meer PvdA, CU en D66.
Geen keus
In juni 2020 vindt de eerste frequentieveiling plaats en kan de uitrol van het 5G netwerk beginnen. Om voldoende dekking (98%) te krijgen zal er een goed glasvezelnetwerk moeten liggen en er moeten vele extra zendmasten geplaatst worden. Gemeenten worden verplicht om deze toe te laten en burgers hebben geen zeggenschap. Elsa van der Hoek tijdens het debat: “Er zullen vele extra antennes en zendmasten verplicht geplaatst worden en als burger kun je er niet omheen en heb je hierin geen eigen keuze. Naast de extra 5G frequenties blijven ook 3G en 4G nog tijden in de lucht. Het is dus straling op straling, binnen én buiten. Veel mensen en gemeenten maken zich hier ernstig zorgen over.
Ook wij maken ons zorgen over deze uitrol van 5G. Welke risico’s lopen we als het om onze gezondheid en privacy gaat? Het RIVM meldt (in Verkenning van blootstelling aan elektromagnetische velden afkomstig van 5G, 2019) dat de verwachting is dat het aantal bronnen van elektromagnetische velden zal toenemen en dat “het belangrijk is de ontwikkelingen te blijven volgen”. Het RIVM erkent ook dat 5G nog niet breed is uitgerold, dus dat er nog geen praktijkonderzoek gedaan kan worden naar gezondheidseffecten, alleen theoretische voorspellingen en de inzet van experimentele testlocaties. Ook weten we nog te weinig over de effecten op lange termijn. Ruim 240 wetenschappers en artsen roepen dan ook op om eerst meer onafhankelijk onderzoek te doen naar de gezondheidseffecten. Naast mogelijke gezondheidsrisico’s maken we ons zorgen over effecten op dieren, de natuur en ons landschap. De verwerking van alle data kost bovendien veel meer energie. Wat betekent dat voor onze C02-doelstellingen en het herstel van onze biodiversiteit?
Kortom: er is nog veel onzeker en wie eventuele schade gaat betalen is niet duidelijk. Zwitserland, België en Slovenië hebben de implementatie van 5G stopgezet en uitgesteld. Een aantal Nederlandse gemeenten luiden de noodklok. Wat ons betreft niet voor niets.”
Motie voor pas op de plaats en meer onafhankelijk onderzoek
Elsa van der Hoek diende namens GrienLinks een motie vreemd in, mee ingediend door FNP, PvdD, PVV, FvD en 50PLUS, om het kabinet te vragen uit voorzorg voorlopig een pas op de plaats te maken wat betreft de uitrol van 5G en eerst meer onafhankelijk onderzoek te verrichten naar de effecten. “Om zo de Friezen te beschermen tegen een opgelegde keuze met mogelijk schadelijke effecten, die niet meer terug te draaien zijn”, aldus Elsa van der Hoek.
Uitslag stemming
Helaas haalde de motie het net niet: 20 stemden voor, 23 tegen. PvdA, D66, VVD, CDA en CU stemden tegen. Zij willen eerst 5G uitrollen tot blijkt dat onderzoek gezondheidsschade bewijst. Daarmee willen ze dus pas maatregelen nemen als er onverhoopt al (onherstelbare) schade blijkt te zijn.
Wel zegde de gedeputeerde Douwe Hoogland toe aan de minister de zorgen over gezondheid en 5G door te geven. Zo hebben we toch een krachtig signaal afgegeven: tink om de sûnens fan ús Fryslân (ús minsken en lân)!
Achtergrondinformatie
In juni 2020 vindt in Nederland de eerste frequentieveiling van 5G plaats voor 900 miljoen euro. Het gaat dan nog om een vrij lage frequentie van 700 Mhz (een soort 4G+). In de jaren erna vinden meerdere frequentieveilingen plaats voor in totaal miljarden euro’s: in 2022 die van 3,5 Ghz en in 2023 26 Ghz (wat een wezenlijk andere frequentie is). Doel van 5G is een snellere internetverbinding en datacommunicatie. Dit kan onder meer handig zijn voor zelfrijdende auto’s, opereren op afstand, bedrijfsmatige activiteiten en gamen.
Of 5G echt zo nuttig is voor de consument wordt betwijfeld door hoogleraar Frank Leferink van de universiteit van Twente, na een proef van een halfjaar met 5G in Maastricht. Volgens hem is het vooral een hype: “De providers willen wifi uit de markt drukken, want dataverkeer via 5G is voor hen veel lucratiever. (…) De gigantisch grote en machtige 5G industrie wil ons iets “nieuws” aansmeren.” En over zelfrijdende auto’s: “Het is een heel stom systeem om via zendmasten te werken. Via hun eigen radarsystemen communiceren auto’s veel gemakkelijker. Ik betwijfel of de auto-industrie 5G gaat gebruiken. Chirurgen die op afstand opereren via 5G? Dat doe je natuurlijk veilig via glasvezelkabels. Wat er over blijft aan 5G voordelen? Als iedereen in een voetbalstadion tegelijk live een andere wedstrijd wil streamen, ja, in zo’n extreem geval is 5G inderdaad nuttig. (bron: https://www.limburger.nl/cnt/dmf20200305_00150430/de-zin-en-onzin-van-5g-na-proefproject-in-maastricht )
In maart organiseerden commissielid Idske Koopmans van GrienLinks samen met de FNP, PvdD en de griffie een expertmeeting over 5G in het Provinciehuis. Daar spraken onder meer het Antennebureau, professor Cees Buisman en professor Jan Schrader. Het Antennebureau gaf aan dat wel thermische effecten van straling zijn bewezen, maar geen gezondheidseffecten. Beide professoren maakten duidelijk dat het lastig is om aan tonen of 5G wel of niet schadelijk is voor de gezondheid en dat je dat pas op de lange termijn weet. (Bekijk de expertmeeting hier.) Professor Jan Schrader gaf daarbij ook aan dat glasvezel, dat sowieso nodig is om 5G te kunnen implementeren, sneller is dan 5G, maar ook dan 6G en 7G. Professor Buisman gaf daarnaast aan dat alles wat draadloos is veel meer energie gebruikt (1,5 keer meer). Dat maakt het lastiger klimaatdoelstellingen te halen.
Het RIVM vindt het belangrijk een vinger aan de pols te houden. In het bovengenoemde RIVM-rapport over 5G uit 2019 staat: “Hoewel sommige onderzoeken naar de huidige generaties mobiele telecommunicatie aanwijzingen voor gezondheidseffecten leveren, geven alle wetenschappelijke onderzoeken samen geen bewijs dat blootstelling onder de limieten schadelijk is. Of inzichten over gezondheidseffecten veranderen, zal nog moeten blijken.” Er zijn in sommige onderzoeken dus wel aanwijzingen voor gezondheidseffecten, maar de resultaten in onderzoeken zijn verschillend. Praktijkonderzoek is sowieso lastig, want zoals in het RIVM rapport staat: “Omdat 5G-systemen nog niet breed zijn uitgerold, worden metingen vooral gedaan in laboratoriumopstellingen of op experimentele testlocaties.” Ook zijn de effecten op de lange termijn nog niet helder. Daarom hebben ruim 240 wetenschappers en artsen de EU opgeroepen eerst meer onderzoek te doen naar de mogelijke risico’s van 5G (https://emfscientist.org/index.php/emf-scientist-appeal ).
Qua gezondheidseffecten is hier ook nog een link naar een interessant artikel over de gezondheidsrisico’s in Trouw.
Ook op het gebied van privacy leven er zorgen: in een EU-rapport wordt gewaarschuwd dat 5G een groter risico geeft op aanvallen, hacken en tussenkomst door niet EU-landen. “Threats to availability and integrity of networks will become major security concerns”, staat in het rapport.
Daarnaast zijn er mogelijk ongewenste effecten op de biodiversiteit, blijkt onder meer uit onderzoek van Eklipse.
Al met al is GrienLinks niet per definitie tegen 5G. Wel vinden we dat bovengenoemde punten aanleiding geven tot voorzorgsmaatregelen: éérst meer onafhankelijk onderzoek naar de effecten en maatregelen nemen om te zorgen dat het zo veilig mogelijk is.