“Het coronavirus heeft onze sociale wereld op zijn kop gezet en legt pijnlijk ingesleten gewoontes bloot. Hoe gaan wij met elkaar om, met onze ouderen, onze medemens met verschillende achtergronden, onze kinderen. De acute crisis die corona teweeg brengt dreigt echter te overschaduwen waar wij het zeker ook over moeten hebben! Biodiversiteit, water, stikstof, klimaat, verduurzaming. Allemaal ondervinden zij het effect van een verstoorde balans in ons ecosysteem. Kleine stappen helpen niet meer, er moeten substantiële maatregelen komen.” Dit zei Charda Kuipers bij de Algemene Beschouwingen voor de begroting van 2021.
Elk jaar in juni bespreken de Staten de Kadernota 2021. Daarin kunnen de Staten de grote lijnen voor de verdeling van het geld van de provincie aangeven. Die verdeling stellen de Staten vast in november. Dit jaar stond het debat over de Kadernota in het teken van de gevolgen van het coronavirus voor de economie. Vijf miljoen euro van de reservepot van 20 miljoen euro zal als reddingspot fungeren voor bedrijven. Wat er met de rest van de pot gebeurt wordt in juni volgend jaar bij de volgende kadernota besproken. Ook wordt dan de hele begroting doorgelicht. Bij dit debat in juni ging het dus in feite alleen over de besteding van de 5 miljoen euro. De GrienLinks-fractie wilde echter ook aandacht voor de andere grote crises, die van de biodiversiteit, het (drink)water en het klimaat. Lees hier de spreektekst van Charda Kuipers.
Droge voeten, schoon en genoeg drinkwater, gezonde lucht, natuur en landbouw
“Fryslân moet toekomstbestendig worden. We dienen daarom een motie in met de PvdD om bij de risicoanalyse van de begroting ook de (financiële) gevolgen van de maatregelen voor klimaat, water en natuur mee te nemen. Deze problematiek kan namelijk verstrekkende gevolgen hebben voor de samenleving, want droge voeten, schoon en genoeg drinkwater, schone lucht en een gezonde natuur en landbouw zijn van levensbelang. En investeren daarin kost geld. Gelukkig hebben wij steeds meer recent onderzoek aan onze zijde. Bijvoorbeeld die van het DNB dat onze dierbare bloemen en bijen heeft uitgedrukt in euro’s, en zie! Meer biodiversiteit levert iets op. Niet alleen voor het voortbestaan van alles wat leeft, maar ook voor ons welzijn, onze brede welvaart en tenslotte ook nog in euro’s. Het loopt in de miljarden volgens het onderzoek! Dus ook vanuit economisch oogpunt loont het om te investeren in biodiversiteit.” Dit zei Charda Kuipers in het debat.
De gedeputeerde verzekerde haar dat bij de stresstest ook wettelijke opgaven op water, natuur en klimaat worden doorgerekend. Sander de Rouwe: “Maar wat u wil vraagt berekeningen over het maatschappelijk effect”. Charda: “Nee, het gaat ons om de financiële gevolgen van maatregelen die nodig zijn om de crises op water, natuur en klimaat aan te pakken. Wij willen dat u in beeld brengt wat het kost. Zodat we keuzes kunnen maken bij de verdeling van het geld in de begroting. Bijvoorbeeld voor stikstof heeft u 2,5 miljoen euro uitgetrokken, maar dat is waarschijnlijk niet genoeg.” Wiebo de Vries van de ChristenUnie viel haar bij: “Ik heb het gevoel dat de provincie, wat stikstof betreft, de boel vooruit schuift.”
De motie werd niet aangenomen. Er stemden negen politici voor (GL, PvdD, SP, D66 en 50plus) en 33 tegen.
Stikstof
De fractie diende ook – met de PvdA, PvdD, D66 en SP – een motie in voor het terugdringen van de stikstofuitstoot bij de bron. In december 2019 is in de Staten een motie aangenomen om een lijst met mogelijke maatregelen voor het terugdringen van de stikstofuitstoot te maken. Charda Kuipers: “Die lijst hebben we nog niet gezien. We willen dat het college met een plan van aanpak komt op grond van die lijst. De commissie Remkes heeft gezegd dat de maatregelen van het Rijk niet voldoende zijn om de natuur te herstellen. Het is dus van groot belang voor de natuur om tempo te maken. Maar ook voor alle sectoren die er last van hebben. We kunnen ons geen tweede stikstofcrisis veroorloven.” De gedeputeerde (Klaas Fokkinga): ” Het Rijk is verantwoordelijk voor de bronmaatregelen. De provincie speelt wel een coördinerende rol. In onze gebiedsgerichte aanpak speelt ook de aanpak van stikstof een rol. Eigenlijk zijn we hier al mee bezig dus. We ontraden de motie.” De CDA-fractie voelde wel wat voor tempo maken met de stikstofaanpak, maar wil eerst de gebiedsgerichte aanpak een kans geven. De motie kreeg daardoor niet voldoende steun in de Staten. Charda Kuipers: “We trekken de motie in, met de belofte hier weer op terug te komen.”
Motie voor extra criterium over natuur en milieu bij verdeling geld
Voor de verdeling van het geld straks bij de tussenbalans staan er vier criteria in de Kadernota voor zowel de inzet van de € 15 miljoen als het herrichten van bestaande middelen. De criteria zijn echter voornamelijk op de gevolgen van het coronavirus gericht, terwijl het ‘herrichten’ voor alle middelen van de provincie is bedoeld. De criteria in het kort: vanuit eigen rol en verantwoordelijkheid, lange termijn, effectieve combinaties en grootste impact (zie uitgebreide criteria op p. 14 Kadernota). Charda: “Wij stellen voor om daar nog een extra criterium aan toe te voegen namelijk: ‘We richten ons met onze investeringen op de toekomstbestendigheid van onze directe leefomgeving (natuur en klimaat)’.” Volgens de gedeputeerde (Sander de Rouwe) was dat al opgenomen in het uitgangspunt ‘brede welvaart’. Charda: “De woorden van de gedeputeerde zijn geruststellend, maar waarom kunnen we dit dan niet teruglezen in de stukken zelf?”. Het voorstel werd vervolgens weggestemd (7 stemmen voor van GL, PvdD, SP, 50plus en 35 stemmen tegen).
Teveel en te weinig water
Tenslotte een voorstel van GrienLinks – met de PvdD, CU, D66 en SP – dat veel discussie in de wandelgangen opriep. Charda Kuipers stelde dat er met spoed iets gedaan moet worden aan de verdroging van het land en waterberging bij de steeds extremere buien. Uit de jaarstukken 2019 blijkt dat daar weinig voortgang in zit. Ook de PvdA en Fvd meldden in de eerste ronde dat zij zich daar zorgen over maken. Volgens de gedeputeerde (Douwe Hoogland) kregen de partijen echter nog alle ruimte om hier iets van te vinden. In het najaar. Dan staan de notitie ‘Regionaal waterprogramma’, de startnotitie landbouw, de notitie KaderRichtlijn Water etc. op de agenda. Charda Kuipers vroeg de gedeputeerde om een toezegging: “Bent u bereid in de startnotitie duidelijk aan te geven welke technische, financiële en beleidsmatige beperkingen (knelpunten) er zijn op o.a. het gebied van verdroging en waterberging? Zodat het duidelijk is binnen welke marges de Staten politieke keuzes kunnen aangeven?”. De gedeputeerde zegde toe knelpunten en oplossingen in beeld te brengen. GrienLinks trok, na overleg met de andere partijen, de motie weer in. Charda Kuipers: “Wordt vervolgd.”
Moties en amendementen die we mee ingediend hebben
Bij de 1e Berap (bestuursrapportage):
Extra inzetten van het Friese fonds voor de economie (FOM) in coronatijd (samen met het CDA): dit amendement werd unaniem aangenomen.
Inzet om de doelstelling voor participatiebanen te halen (samen met PvdA, SP, CU, CDA en VVD): deze motie werd aangenomen met alleen de stemmen van FvD tegen.
Bij de kadernota:
Jongereninspraak in coronatijd (samen met CU, PvdA, CDA, D66): deze motie werd aangenomen met alleen de stemmen van de FvD tegen.
Integrale benadering ecologische problemen (o.a. grutto’s) (samen met de PvdD en SP): deze motie werd niet aangenomen (15 stemmen voor (PvdD, GL, SP, PvdD, D66, PvdA, 50plus) en 27 tegen.
Het uiteindelijke voorstel voor de Kadernota werd aangenomen met alleen de stemmen van de FvD tegen.
GrienLinks stemde voor de Kadernota met een stemverklaring waarin Charda Kuipers de zorg van de fractie uitsprak over de ontwikkelingen op het gebied van water, natuur en klimaat.