“Visie op de toekomst van de leefomgeving vraagt om keuzes maken en die missen we nog in dit stuk. Zeker in deze tijd waarin de problematiek op klimaat, energie, biodiversiteit, landbouw en water tot een hoogtepunt komen.” Zo begon Charda Kuipers haar toespraak over de Omgevingsvisie. De fractie diende zeven voorstellen voor tekstwijzigingen in, waarvan er twee werden aangenomen. Uiteindelijk stemde de fractie tégen de Omgevingsvisie. “We zien in deze visie niet de aanzet voor de omslag die zo nodig is,” aldus Kuipers.
De omgevingsvisie
De Omgevingsvisie is een bundeling van 26 wetten en gaat over o.a. Natuur, Ruimtelijke Ordening, Water, Wonen, Milieu, Landbouw, Landschap, Verkeer en Vervoer. De bespreking in de Statenvergadering op 16 september 2020 nam dan ook nogal tijd. Aan het eind van de dag stemden de Staten over 66 moties en amendementen. De Omgevingsvisie zelf werd aangenomen met 23 stemmen voor (de coalitiepartijen VVD, CDA, FNP en PvdA en 50plus) en 20 tegen (de oppositiepartijen (zonder 50plus): CU, SP, D66, GrienLinks, PVV, Forum, PvdD). Hieronder een toelichting op de voorstellen van GrienLinks.
Hoofdambitie: planetaire grenzen belangrijk
Charda Kuipers: “De hoofdambitie van de omgevingsvisie is: ‘Brede welvaart in een vitaal, veerkrachtig karakteristiek en gezond Fryslân.’ (..) Om deze ambitie vast te houden, en te vergroten in een veranderende wereld, moeten wij keuzes maken die niet alleen goed zijn voor mens, dier en natuur (want onlosmakelijk verbonden) maar daarin rekening houden met de planetaire grenzen. Dit past goed bij het uitgangspunt van ál het beleid in Fryslân. Daarom stellen we voor dit – de planetaire grenzen – op te nemen in de hoofdambitie in de omgevingsvisie.” Ook diende Charda een voorstel in met tekstaanscherpingen op het gebied van Water, Bodem en Natuur.
De meerderheid van de Staten was het op beide voorstellen niet met de fractie eens. Het college ontraadde beide voorstellen als ‘overbodig’. Voor de GrienLinks-fractie zijn dit essentiële wijzigingen. “We moeten met spoed anders omgaan met onze leefomgeving,” zo zegt Charda Kuipers. “En daarvoor moet het roer echt radicaal om, om onze samenleving voor de toekomst geschikt te maken.”
Duurzaam watersysteem
Kuipers stelde ook voor om het onderdeel ‘Water’ als leidend principe in de Omgevingsvisie te nemen. “Een duurzaam watersysteem is belangrijk als schakel tussen thema’s als natuur/biodiversiteit, bodemkwaliteit, klimaatverandering en de kwaliteit en beschikbaarheid van water zelf natuurlijk. Deze onderdelen vinden we allemaal terug in de omgevingsvisie, maar de cruciale keuzes worden niet gemaakt”. Kuipers diende daarom het amendement Water – een duurzaam watersysteem als kader in (*zie onderaan de tekst voor de waterpeilfijnproevers alle details). Charda Kuipers: “We zitten onder de zeespiegel, water is essentieel bij de inrichting van het landelijk gebied. Het moet niet te droog, het moet niet te nat, we moeten het ook nog kunnen drinken. En klimaatverandering met piekbelasting (dit voorjaar nog) en aanhoudende droogtes nu maakt het extra ingewikkeld, een extra kink in de kabel. De reflex om water af te voeren werkt inmiddels tegen ons”. De gedeputeerde kon het amendement ‘omarmen’, zo sprak hij. Met één stem verschil (22-21) werd dit voorstel aangenomen!
Meer bomen
Daarnaast pleitte Charda Kuipers – met succes – voor het breder uitvoeren van de vorig jaar aangenomen bosvisie. “De integrale bosvisie blijft in deze uitwerking van de Omgevingsvisie steken bij CO2 reductie. Terwijl andere provincies veel verder gaan en zelfs met bewoners zoeken naar locaties om bómen te planten”. De gedeputeerde meldde dat als het woord ‘bosvisie’ werd veranderd in ‘bossenstrategie’ hij het eens kon zijn met het voorstel. Het voorstel werd vervolgens ook aangenomen.
Andere aanscherpingen
De GrienLinks-fractie vond dat de tekst op nog een aantal punten aangescherpt moest worden. Deze voorstellen werden niet gesteund door een meerderheid in de Staten:
– De hoofddoelstelling opnemen voor de Wadden
– Het niet meegaan in geluidscontouren ophogen voor activiteiten van de vliegbasis.
– Het weren van industriële mestvergisters uit Fryslân
De voorstellen ‘Wadden hoofddoelstelling opnemen’ en ‘het weren van industriële mestvergisters’ trok Kuipers weer in, nadat bleek dat er geen meerderheid voor was. Het intrekken van een voorstel houdt in dat we er op een later moment in een andere vorm weer op terugkomen.
Tegenstem
Ondanks dat twee voorstellen van de fractie aangenomen werden, stemde de fractie toch tegen de Omgevingsvisie. Vooral omdat de urgentie die er is door de huidige crises op klimaat, biodiversiteit, bodem en natuur niet teruggevonden wordt in de Omgevingsvisie. De fractie vindt de Omgevingsvisie niet toekomstbestendig genoeg. Overigens vonden meerdere partijen dat, weliswaar om verschillende redenen. De Omgevingsvisie werd aangenomen met 23 stemmen voor (de coalitiepartijen VVD, CDA, FNP en PvdA en 50plus) en 20 tegen (de oppositiepartijen (zonder 50plus): CU, SP, D66, GrienLinks, PVV, Forum, PvdD).
Lees hier de hele spreektekst.
Overzicht:
Deze twee amendementen van Grienlinks werden aangenomen:
Water – een duurzaam watersysteem als kader werd aangenomen met 22 stemmen voor ( en (GL, PvdA, D66, PvdD, SP, CU, 50plus, FNP) en 21 stemmen tegen (CDA, VVD, PVV en Forum)
Bossenstrategie toevoegen werd aangenomen met 22 stemmen (GL, PvdA, D66, PvdD, SP, CU, 50plus, FNP) voor en 21 tegen (CDA, VVD, PVV en Forum)
En deze amendementen werden niet aangenomen:
Hoofdambitie aanvullen werd niet aangenomen, 9 stemmen voor (GL, PvdD, SP, D66 en 50plus) en 34 stemmen tegen (CDA, VVD, FNP, PvdA, PVV, Forum en CU)
Meer nadruk water, bodem en natuur werd niet aangenomen met 9 stemmen voor (GL, PvdD, SP, D66 en 50plus) en 34 stemmen tegen (CDA, VVD, FNP, PvdA, PVV, Forum en CU)
Wadden hoofddoelstelling aanscherpen werd ingetrokken.
Geluidscontouren vliegbasis niet aangenomen met 5 stemmen (GL, PvdD en 50plus) voor en 38 stemmen tegen
Uitsluiten industriële mestvergisters is ingetrokken omdat er in deze vergadering geen meerderheid voor was. Ook is het handiger om dit voorstel bij bijvoorbeeld de Verordening Romte terug te laten komen.
Deze voorstellen diende GrienLinks mee in van andere partijen:
Akkoord van Parijs van PvdD met D66: aangenomen met 29 stemmen voor (PvdD, GrienLinks, D66, SP, PvdA, CDA, FNP, CU) en 14 tegen (VVD, Forum, PVV, 50plus)
Kringlooplandbouw toevoegen van CU met FNP: ingetrokken na een toezegging van de gedeputeerde
Lelylijn essentieel voor een goede omgevingsvisie: aangenomen met alleen de stemmen van de PVV tegen
* Discussie ‘van peil volgt functie naar functie volgt peil’
Toelichting voor de waterpeildiscussie-fijnproevers:
Feit is dat we onze provincie moeten herinrichten om een duurzaam watersysteem mogelijk te maken. GrienLinks vindt dat het principe dat tot nu toe aangehouden wordt: ‘peil volgt functie’ (het waterpeil wordt geregeld naar de wensen van de gebruikers = de landbouw) moet veranderen in ‘functie volgt peil’ (het gebruik van een gebied moet passen bij het benodigde waterpeil om het gebied in goede conditie te houden).
In de tekst op p. 58 van Ontwerp-Omgevingsvisie stond in eerste instantie tot onze grote vreugde de tekst: “We bekijken in welke gevallen en onder welke condities het gewenste waterpeil uitgangspunt kan zijn voor de functie, in plaats van omgekeerd. Dit betekent in die gevallen een verschuiving van het principe: peil volgt functie naar: functie volgt peil. Op pro-grammaniveau werken we dit uit.“. Dat was een goed uitgangspunt om een daadwerkelijke verandering te krijgen, dachten we.
Na de inspraak van de PCLG (adviescommissie landbouw en natuur samen) is die tekst door het college veranderd in het concept voor de definitieve tekst van de omgevingsvisie (nu p. 69) in: “Bij het nemen van een peilbesluit weegt het Wetterskip de verschillende functies en hun belangen af. Wanneer het watersysteem onder hoge druk staat, kan tot een peilaanpassing worden besloten. Als peilaanpassing vanuit het watersysteem nodig is, zal bekeken worden hoe grondgebruik, als uitkomst van een integrale afweging, beter kan samengaan. Op programmaniveau werken we uit in welke gevallen en onder welke condities dit kan. Grondgebruikers die geconfronteerd gaan worden met beperkingen, zullen voldoende tijd moeten hebben om zich hierop voor te bereiden door bijv. hun bedrijfsvoering aan te passen. Hierover zullen we op programmaniveau afspraken maken met het Wetterskip.“.
Het handvat om de omslag te maken van functie (landbouw) is leidend naar peil (watersysteem) is leidend voor het bepalen van het grondwaterpeil, dat in de ontwerpmgevingsvisie nog duidelijk opgenomen was, was dus door deze aanpassing verdwenen. Maar er was nog meer verdwenen, bleek op het laatste moment.
Door een last minute brief van het Wetterskip op 11 september 2020 bleek dat ná het overleg tussen landbouw en natuurorganisaties in de PCLG de oorspronkelijk overeengekomen tekst van het Wetterskip zodanig was aangepast, dat de mogelijkheid voor het aanpassen van functies eruit was verdwenen.
De tekst die nu in het amendement opgenomen staat, is de goede tekst van het Wetterskip. We hebben er als GL nog ‘een redelijke termijn’ bijgezet in het amendement. Dit is de tekst van het amendement, zoals het nu dus is opgenomen in de definitieve Omgevingsvisie: “Bij het nemen van een peilbesluit weegt Wetterskip Fryslân de verschillende functies
en belangen onderling af en toetst het watersysteem aan actuele beleidsopgaven. Wanneer in het kader van die afweging en/of toetsing aanpassing aan het watersysteem nodig blijken, kan tot een peilaanpassing worden besloten, uitgaande van natuurlijke omstandigheden (zoals bodem- en grondwatercondities) en mogelijkheden van combinaties ruimtegebruik en functiecombinaties. Op programmaniveau werken we uit in welke gevallen en onder welke condities dit kan.
Grondgebruikers die geconfronteerd gaan worden met beperkingen, zullen voldoende tijd moeten hebben om zich hierop voor te
bereiden door bijv. hun bedrijfsvoering aan te passen. Wel wordt hier een redelijke termijn aan verbonden. Hierover zullen we op programmaniveau afspraken maken met het Wetterskip.”
Uit deze bewegingen is op te maken dat politiek bedrijven zeker een kwestie is van langdurig boren in heel hard hout (naar een uitspraak van Max Weber). Hoewel over of deze uitspraak klopt ook weer voldoende geschreven is…