“Het college wil de laatste vrije miljoenen die er nog zijn besteden aan allerlei zaken behalve urgente opgaven als water, natuur en klimaat. Terwijl het alle hens aan dek is. Het moet echt anders, het is tijd voor verandering. We móéten kiezen voor water, natuur en klimaat om Fryslân naar een veel mooiere toekomst te brengen.” Charda Kuipers zei dit bij de bespreking van de begroting van de provincie in de Friese Staten op 11 november 2020.
“Voorzitter, ik besloot, ter voorbereiding, eerst eens terug te kijken naar wat mijn GrienLinks voorgangers in deze Staten hebben gezegd. En tot mijn grote schrik hebben zij TIEN jaar geleden al hetzelfde geconstateerd: .. Uitstel op uitstel van moeilijke keuzes.. En kijk wat het ons heeft opgeleverd: Schrijnende situaties in veenweidegebieden met instortende huizen en onzekere boeren, natuurontwikkeling die ver achterloopt, de laatste geldreserves die worden aangeboord, en ondertussen vliegen de rapporten om de oren over de erbarmelijke staat van zowat alles wat ons lief is. ” Desondanks ging het grootste deel van de discussie in de Staten over corona, geld en cultuur. Lees hier de hele bijdrage van Charda.
Grienlinks voorstellen over water en natuur
Kuipers vroeg daarom ook aandacht voor het groene thema voor GrienLinks: “De natuur en het landschap staat door alle tegenstrijdige belangen zó onder druk. Met daarin water dat als rode draad door de verschillende beleidsterreinen loopt. We hebben kunnen constateren dat de provincie voor de aanpak van deze problematiek niet genoeg middelen tot haar beschikking heeft. Daarom komen we met een voorstel voor een simpel win-win scenario: onderzoek of grondwaterheffing verhoogd kan worden. De opbrengst zou dan direct ingezet worden om beschikbaarheid van zoet water, en dus ook drinkwater in de toekomst te behouden.” De Partij voor de Dieren en de SP dienden dit voorstel mee in. De gedeputeerde (Sander de Rouwe): “Ik weet niet zeker of de heffing voor deze doelen omhoog kan”. Maar hij zegde toe te onderzoeken of de grondwaterheffing wel kostendekkend was. Daarop trok Charda Kuipers de motie in.
Een ander voorstel van GrienLinks ging over het verstrekken van natuurvergunningen. Kuipers: “Wij vangen verschillende signalen op waardoor we ons zorgen maken over de toekenning door de provincie van natuurvergunningen voor projecten die de natuur aantasten. Daarom vragen wij om deze werkwijze uit te lichten en te onderzoeken. Mogelijk valt er een verbeterslag te maken in de voorbereiding op de omgevingswet.” Dit voorstel werd ook mee ingediend door de PvdD en SP. De gedeputeerde begreep het voorstel verkeerd en zei: “We toetsen al de effecten op de natuur bij de projecten”. Nadere uitleg door Charda dat het om de werkwijze van de provincie ging hielp niet. Vervolgens meldde ze dat GrienLinks een expertmeeting zal aanvragen. Hierin kunnen dan ambtenaren uitleg geven, maar ook deskundigen op het gebied van natuur hun zegje doen over de manier van toetsen van de provincie bij het verstrekken van de natuurvergunningen.
Sociale schade door corona verhelpen
Charda Kuipers: “Juist nu het sociale leven door corona onder druk staat, is het extra hard nodig om te voorkomen dat maatschappelijke organisaties en laagdrempelige buurthuizen wegvallen en sociale schade ontstaat. Daarbij is ook werkzekerheid van belang als cruciaal onderdeel van welzijn.” De GrienLinks fractie diende daarom voorstellen van de PvdA (sociale schade ) en de VVD (dorpshuizen ) en het CDA (werkzekerheid) mee in. Na toezeggingen voor ‘sociale schade’ en ‘dorpshuizen’ trokken de partijen deze voorstellen in. Het voorstel voor werkzekerheid werd met alle stemmen voor (behalve FvD) aangenomen.
Cultuurbezuinigingen
Ook stemden de GrienLinksers voor het voorstel ‘‘reparatie toekenning subsidies cultuur’‘ van de coalitiepartijen (PvdA, CDA, VVD en FNP). Dit werd met (bijna) algemene stemmen aangenomen, alleen de PVV stemde tegen. De subsidies voor musea, Keunstwurk en andere culturele organisaties zijn verdeeld door een commissie op grond van de nota ‘Nij Poadium’ van de provincie. In deze commissie zaten mensen uit het veld zelf. Toch heeft dit tot een storm van protest geleid bij musea en organisaties die opeens met een flinke teruggang in hun budget werden geconfronteerd. Het college noemde de toestand een ‘weeffout’. De partijen die in het college zitten dienden dus zelf een motie in om dit te repareren. Charda Kuipers: “Cultuur heeft een dubbele klap te verduren, een deel van de onrust en onzekerheid is door de provincie zelf gecreëerd met het in werking treden van Nij Poadium. We hopen dat er duidelijkheid komt op korte termijn voor de instellingen. Cultuur is een essentieel onderdeel van ons leven, dat is wel gebleken”. Het college beloofde voor de Kerst met uitsluitsel over de subsidies te komen.
Discussie over hoe de coronasteun wordt verdeeld
Het grootste onderwerp van de discussie in de vergadering echter was het coronasteunpakket. Het college stelde voor naast de 5 miljoen euro coronasteun die al in de zomer was uitgetrokken, nog eens 4,9 miljoen euro te reserveren voor het ondersteunen van bedrijven die door corona in de moeilijkheden komen. Het gaat dan vooral over de recreatie/toerismesector en maatregelen op het gebied van circulariteit/duurzaamheid.
Verschillende partijen (waaronder verbazingwekkend genoeg ook coalitiepartijen CDA, PvdA en VVD, maar ook de CU, FvdD en GL) vroegen zich af waar het college het mandaat vond in het verstrekken van coronageld aan de grote bedrijven. Dit naar aanleiding van dit artikel over een ‘business booster’. Charda Kuipers vroeg het college om meer transparantie in hun keuzes. Ook wilde ze dat het college eerst bij de Staten langskomt met voorstellen voor de verdeling van het geld. Sander de Rouwe: ” We hebben dit gemeld in onze brief van 9 juni aan u. Het was ook aan de orde bij de kadernota, dat we Ynbusiness gaan ondersteunen. In een brief in september hebben we u over onze gesprekken met de banken verteld. Dus we hebben u meegenomen. De situatie kan zich daarom voordoen dat pas bij de Berap 2021 de eerste mogelijkheid is om nieuwe financiële afwegingen te maken. We hebben u daarom ook uitgedaagd om financiële kaders mee te geven voor dit tweede pakket. Ik snap dat het accent nu lijkt te liggen op de bedrijven, maar het is er ook voor dorpen en sport.”
Vervolgens vroeg VVD’er Klaas Kielstra: “Eigenlijk zegt u: u heeft al ingestemd met wat we nu doen. Dan heb ik of wat gemist of snap niet wat er in de krant staat. Waar is het mandaat voor u om zo al actief te zijn? Wilt u in een brief aangeven wat u precies doet en waar u deze besluiten op baseert?? En Matthijs de Vries (CU): “We willen toch wel graag beter en eerder meegenomen worden dan via een artikel in de krant.” De gedeputeerde moest toegeven dat deze keuze voor grote bedrijven in feite gebaseerd was op twee zinnen in een brief in juni van het college aan de Staten. De Rouwe: “Ik besef en zeg ook toe, in die brief stonden heel veel zaken, dat ik u in het vervolg beter wil meenemen.”
Begroting van de grond af opnieuw beginnen
Tenslotte vroeg Charda Kuipers: “Deze begroting geeft nul antwoord op de genoemde maatschappelijke problematiek op water, natuur en klimaat. We zouden bij nul moeten beginnen en helemaal opnieuw moeten bekijken wat belangrijk is, hoeveel geld we hebben en opnieuw keuzes maken. Zero based budgeting heet dat. We vragen de gedeputeerde of hij bereid is dit bij de volgende begroting te gaan doen?” Sander de Rouwe (gedeputeerde) antwoordde dat dat inderdaad het plan was en zegde dat toe.
Ook zegde hij Kuipers toe dat er in de paragraaf ‘grote projecten’ een tabel komt waar transparant en overzichtelijk wordt gemaakt hoeveel geld aan dergelijke projecten besteed wordt en waar dat geld vandaan komt, evenals waar het geld globaal aan besteed wordt. Daarnaast steunde Kuipers ook het voorstel van de ChristenUnie voor ‘infographics’ in de begroting: “Dan worden de grote lijnen van de begroting snel zichtbaar voor iedereen”.
De begroting voor 2021 werd aangenomen met 3 stemmen tegen van de PVV.