Op 17 februari 2021 bespraken de Statenleden de discussienota ‘Democratische vernieuwing’ . De bedoeling van de notitie is dat de inwoners van Fryslân meer mee gaan praten en meer mee beslissen over besluiten. Charda Kuipers: “Een goed voornemen. Wat ons betreft hadden we het gelijk aan de inwoners gevraagd op welke manier ze mee willen praten en waarover ze zouden willen besluiten.”
Het voorstel
Het voorstel bestond uit liefst negen besluitpunten . Zie ook onderaan dit artikel. De voorstellen waren: een digitaal platform inrichten (hier is al eerder een besluit over genomen door de Staten), een panel van het Fries Sociaal Planbureau (FSP) voor raadplegingen inschakelen, het instellen van een zogenaamd ‘burgerberaad’ en een werkgroep van Statenleden laten uitzoeken of er animo is voor een Statenakkoord (of Mienskipsakkoort). Daarnaast stonden er nog financiële voorstellen in het voorstel om het schuiven met geld voor projecten makkelijker te maken.
Het debat
De discussienota riep in ieder geval veel discussie op, het debat duurde meer dan drie uur. Charda Kuipers vond het belangrijk dat eerst gevraagd wordt aan burgers hoe ze mee willen praten en waar ze over zouden willen besluiten. Ze diende samen met Hetty Janssen van de PvdA een motie in om dit via het digitale platform te vragen en daarna pas over de andere vormen verder te praten. Deze werd aangenomen met 30 stemmen voor en 13 tegen (FNP, Forum, Goudzwaard, PVV).
Ook werden verschillende moties ingediend over de wijze van collegevorming. Andere partijen vonden dat prematuur, omdat dat nu juist in een werkgroep uitgezocht zou worden (punt 9). De moties die hierover werden ingediend, werden alle niet aangenomen.
Inbreng GrienLinks
Charda Kuipers: “We kunnen hier nog heel lang over doorpraten voorzitter, maar het is beter om hier nu gewoon een klap op te geven zodat de discussie kan verplaatsen naar waar die thuishoort: buiten. Het lijkt me wel goed om nog een paar punten even apart te benoemen.
-Dat het aan ons is om te faciliteren dát het gesprek kan plaatsvinden, die zoektocht naar nieuwe inzichten. Met de PvdA doen wij een voorzet hoe de eerste ‘gereedschappen’ uit het PS-voorstel ingezet kunnen worden om bestuurlijke vernieuwing verder vorm te geven. Want de kernvraag voor nu is nog steeds: Hoe kunnen en willen inwoners betrokken worden zodat er straks betere besluiten genomen worden voor Fryslân. We vertrouwen in de krêft van ús mienskip om hier verder mee aan de slag te gaan.
Verder constateren we dat democratische legitimiteit een belangrijk aandachtspunt blijft
-Dat Statenleden een aantal rollen en verantwoordelijkheden hebben, en we die zullen moeten inpassen in verschuivende onderlinge relaties en verwachtingspatronen van en met nieuwe spelers in het besluitvormingsproces. Daarom dienen wij met PvdD een amendement in om het takenpakket van de voorgestelde werkgroep bij besluitpunt 5 uit te breiden. De Staten zal haar eigen rollen en verantwoordelijkheden tegen het licht moeten houden en kritische bereidheid moeten tonen om in te spelen op de behoefte uit de maatschappij. Dit is weliswaar gedeeltelijk intern gericht, maar juist voor de buitenwacht is het goed om te precies te weten wat ze van haar volksvertegenwoordigers kan verwachten.”
Een amendement dat GrienLinks en PvdD wilden indienen om alsnog een analyse te maken van de verschuivende rol van de volksvertegenwoordiging trokken Charda Kuipers (GL) en Menno Brouwer (PvdD) weer in. Er was geen animo voor onder de Statenleden.
Stemming
1. Het realiseren van een Frysk digitaal participatieplatform. Aangenomen.
2. Het gebruiken van Panel Fryslân (Fries Sociaal Planbureau) voor het aanvullend digitaal raadplegen. Aangenomen.
3. Het meer gebruiken van de denkkracht van de netwerken in Fryslân en daarvoor een ontwikkelgroep in het leven roepen. Verworpen.
4. Het uitvoeren van een burgerberaad. Verworpen.
5. Het instellen van een statenwerkgroep met als taak het format startnotities voor externe initiatieven aan te passen. Verworpen.
6. Opdracht geven aan de griffie om criteria en een procedure te ontwikkelen voor het eerder agenderen van initiatieven. Aangenomen.
7. Als uitgangspunt te hanteren dat budgetten voor nieuwe beleidswensen bij voorkeur aan bestaande budgetten op hetzelfde beleidsveld toegevoegd worden. Verworpen.
8. Dat 10% van budgetten tot aan het laatste bestedingsjaar vrijgehouden moeten worden voor onverwachte kansen/initiatieven. Verworpen.
9. Een dialoog/verkenning in de ambassadeursgroep over draagvlak voor een statenakkoord of mienskipsakkoord organiseren, bij draagvlak een werkgroep in stellen voor ontwikkeling ervan. Aangenomen.
De discussienota werd vervolgens als geheel in stemming gebracht. De PvdA stemde tegen, de rest van de Staten stemde voor.