Charda Kuipers begon haar Algemene Beschouwingen op 30 juni 2021 bij de Kadernota_2022 met deze woorden: “Voorzitter, Eigenlijk zijn we wel positief over de toekomst. Omdat het tij aan het keren is. Omdat we om ons heen zien dat klimaatverandering serieus genomen wordt. En de bereidheid hier wat aan te doen toeneemt. We merken dat de Europese afspraken over waterkwaliteit, natuurontwikkeling en stikstofbelasting steeds minder gezien worden als hinderlijk bemoeizuchtige ‘moetjes’: maar juist als belangrijke stappen om onze omgeving leefbaar te houden. Alleen, met dit besef zijn we er nog niet. Met de bereidheid om een energietransitie in te stappen, met de wens voor een circulaire economie zijn we er nog niet. Het gaat immers niet vanzélf.”
Oog van de orkaan
“We kunnen daarom als Fryslân niet langer doen alsof we eindeloos in een soort oog van de storm kunnen blijven, die orkaan van verandering die over de wereld woedt, gáát niet aan ons voorbij. We zullen dus hard moeten inzetten op het nakomen van onze afspraken. 2027, 2030? we zijn er sneller dan we zouden willen. (..) We staan nog stééds stil, en worden links en rechts ingehaald door de transities die heus niet wachten tot er ook hier voldoende politiek draagvlak bestaat om er iets mee te doen. (..) Dan is het extra belangrijk om niet in de vicieuze cirkel van een krimpregio te stappen maar aantrekkelijk ruimtelijk en waterrijk Fryslân te versterken. Dat betekent investeren in datgene wat ons uniek maakt. Investeren in wat ons cultureel en maatschappelijk welzijn verhoogt. Dat betekent óók dat wij actief keuzes zullen moeten maken in de grote ruimtelijke dilemma’s waarmee heel Nederland te maken heeft en hier doorwerken.
Voor een miljoen nieuwe woningen, groene energie van windmolens en zonnepanelen, meer extensieve landbouw, ruimte voor natuur én voor recreatie; daar is élke vierkante meter voor nodig. Wat GroenLinks betreft komt er ruim baan voor de regio, en wat GrienLinks betreft: laten we zorgen dat we klaarstaan.”
Lees hier de hele spreektekst van Charda
Debat
Een kadernota is een opmaat naar de begroting (die in november wordt behandeld). De bedoeling is dat er door de Staten een richting wordt aangegeven voor de besteding van het geld van de provincie. Het college kan daar dan rekening mee houden bij het opstellen van de begroting.
Charda Kuipers: “De coalitiepartijen hadden blijkbaar afgesproken om het vrijvallende geld van 2020 niet in de reservepot te doen, maar voor eenmalige zaken te mogen besteden. Ook de oppositiepartijen ‘mochten’ een motie indienen om geld binnen te halen voor een onderwerp. Dus in feite was dit debat over de Kadernota meer het verdelen van wat ‘presentjes’. Er werden dan ook zeer uiteenlopende moties ingediend. Politiek debat werd er nauwelijks gevoerd. Waar wél debat over werd gevoerd was de motie van GrienLinks over noodsteun voor het COC. Maar dit was duidelijk níet de bedoeling van het eenmalige geld. Hier stemde de coalitiepartijen (en een deel van de oppositiepartijen) dan ook tegen.”
De onderwerpen van de moties die door de andere partijen werden ingediend varieerden van o.a. geld voor de Tall Ships in Harlingen, een fonds voor herbestemming leegstaande panden aanvullen, Social Development Goals (SDG) netwerk ondersteunen, drie Friese musea (Fries Natuurmuseum, Scheepvaartmuseum, Landbouwmuseum) meer subsidie verlenen dan was toegezegd op grond van een extra onderzoek, geld (een ton) om meer regentonnen te kunnen plaatsen, subsidie voor het te dure schoolschaatsen in Thialf, meer toiletvoorzieningen in natuurgebieden mogelijk maken tot aan een motie voor het opnemen van een SDG-doel ‘Sûn Ferstân’. De inhoud en de (stem)uitslagen van deze moties kun je hier bekijken.
Politieke afweging gemaakt door college
Tijdens de commissievergadering op 23 juni probeerde Charda nog aan de orde te stellen hoe het college de kadernota aan de Staten voorlegde. Ze vroeg de gedeputeerde (de Rouwe): “Hoe heeft u de keuze gemaakt voor de voorstellen die nu in de Kadernota staan? En welke voorstellen heeft u bijvoorbeeld afgewezen?” De gedeputeerde antwoordde dat er lijsten waren, op grond waarvan het college zijn keuze had gemaakt aan de hand van de drie O’s: onvoorzien, onvermijdbaar, onuitstelbaar. Waarop Charda vroeg of deze lijsten ook beschikbaar gemaakt konden worden voor de Staten. “Ik kan me ook nog wel andere O’s voorstellen. U heeft dus blijkbaar al vooraf de politieke afweging gemaakt, terwijl dat toch echt voorbehouden is aan de Staten. Een volgende kadernota willen we graag verschillende scenario’s zien, zodat wij als volksvertegenwoordigers onderbouwd een politieke keus kunnen maken hoe we het geld besteden.”
Voorstellen GrienLinks
Charda diende een paar moties in: “Concreet hebben we onze visie voor het komende jaar vertaald in enkele voorstellen om Fryslân te versterken. Bescheiden van aard al zeg ik het zelf, maar wat ons betreft onmisbare schakels in de brede welvaart die wij allen nastreven.”
Motie verdrogingsaanpak natuurgebieden De verdrogingsaanpak loopt al jaren achter. De GrienLinks-fractie wil dat het college een analyse maakt over waar dat op vastloopt en gelijk kijkt naar hoe we meer hectare natuurgebied kunnen vernatten. De gedeputeerde (Hoogland) zegde toe met een analyse te komen bij de behandeling van het Regionaal Waterprogramma (in november). Daarop trok Charda de motie in.
Motie Noodsteun COC Fryslân heeft zichzelf uitgeroepen tot regenboogprovincie . Charda Kuipers:” Dat is een prachtige ontwikkeling. De discussie die onlangs nog over de positie van lhbti+ in de sport binnen deze Staten plaatsvond, zonder verder inhoudelijk in herhaling te willen vallen, toont echter aan dat er nog steeds behoefte is aan een veilige haven. Wij constateren dat er een onmisbare schakel voor een deel van onze samenleving wegvalt wanneer het COC haar werkzaamheden en ondersteuning zou moeten staken. Daarom stellen wij tijdelijke noodsteun voor zodat er een langere termijnoplossing gevonden kan worden.”
De reacties op dit voorstel waren ronduit afwijzend. PvdA en CDA vinden dat er al een smak geld in 2016 is gegeven aan deze organisaties om de overgang naar de financiering door de gemeenten te maken. Zij vroegen zich af waarom het het COC niet gelukt was om geld bij de gemeenten te krijgen. Hetty Janssen van de PvdA: “Onze wethouder in Leeuwarden is al in overleg met andere wethouders over dit probleem.” Forum voor Democratie en PVV vinden het COC overbodig.
Charda Kuipers: “We hebben in ieder geval wat losgemaakt en hopen dat er nu meer gemeenten bereid zijn het COC te steunen. En we geven nog niet op.” Voor stemden: GrienLinks, SP, PvdD, D66, 50plus (9 stemmen) en tegen stemden: PvdA, CDA, VVD (met 1 onthouding), FNP, Forum, PVV, van Swol en Goudzwaard (33 stemmen).
GrienLinks diende, ook samen met SP, PvdD en D66, een tweede motie in over dit onderwerp in de tweede termijn van het debat. Het voorstel in die motie: ‘Effecten onderzoeken van schrappen subsidies sociale organisaties’ Ook deze motie haalde het niet. Voor stemden: GrienLinks, SP, PvdD, D66, 50plus en dit keer ook van Swol (10 stemmen) en tegen: PvdA, CDA, VVD (met 1 onthouding), FNP, Forum, PVV en Goudzwaard (32 stemmen).
Motie Vergroenen schoolpleinen
Charda: “Deze motie slaat heel wat spreekwoordelijke vliegen in 1 klap. Niet alleen zorgt een fysieke herinrichting van een plein voor het verbeteren van waterberging en hittestress. Het vergroot biodiversiteit bij scholen.. Het gecombineerde lesprogramma draagt bij aan doelen binnen ons biodiversiteitsbeleid en verhoogt de Fryske taal.
In Fryslân zijn er 376 scholen. Het verduurzamen van een plein kost, incl. lesprogramma’s e.d. gemiddeld zo’n 50000 euro. We stellen ons zo voor dat bij een regeling waarbij de provincie max. 10000 bijdraagt aan een plein is dat een vliegwiel voor cofinanciering. (IVN ondersteunt deze gedachtegang: Vanuit een gemeente (onderhoud), vanuit de school door acties en door andere fondsen aan te schrijven. Die eerste stap is daarbij, blijkt in de praktijk, enorm belangrijk.) Fryslân heeft 18 gemeenten, zo zou je per gemeente één à twee pleinen kunnen aanpakken. Lesprogramma’s zijn in samenwerking met het IVN breder uit te zetten. Zo kan je verspreid over de hele provincie referentieprojecten opzetten. En zo maken we van twee ton één miljoen!” Deze motie werd eerst ontraden door de gedeputeerde (Hoogland), want er werd al aan gewerkt, zo zei hij. Charda Kuipers: “Maar elke schoolplein extra dat groener wordt is er één, gedeputeerde!”‘. Het voorstel werd aangenomen doordat de PvdA en FNP ook vóór dit voorstel stemde. Voor stemden 31 Statenleden (GrienLinks, CDA, PvdA, SP, PvdD, D66, FNP, VVD, 50plus) en tegen stemden 12 Statenleden (Forum, PVV, van Swol, ChristenUnie, Goudzwaard).
Amendement Thialf eerst debat
Charda:”Tot slot dienen wij nog een amendement in over Thialf. Volgens GrienLinks is inmiddels voldoende helder dat het opgenomen voorstel in de kadernota vooruitloopt op een discussie die nog in de Staten gevoerd moet gaan worden. Op dit moment zijn nog niet alle risico’s in beeld. Het is, vinden we, verstandiger om dit complexe dossier later dit jaar, zoals reeds gepland, in zijn totaliteit te behandelen en te beoordelen.” Dit voorstel werd, zoals verwacht, weggestemd. Voor stemden: GrienLinks, 50plus, PVV, SP, PvdD, van Swol en Forum (15 stemmen) en tegen stemden: CDA, ChristenUnie, PvdA, VVD, FNP, D66, Goudzwaard (28 stemmen).
Tegen de kadernota gestemd
De GrienLinks-fractie stemde uiteindelijk – alles afwegend – tégen de kadernota. Voor stemden: CDA, PvdA, VVD, FNP, 50plus, D66, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, Goudzwaard (30 stemmen) en tegen stemden: GrienLinks, SP, PVV, Forum en van Swol (13 stemmen).