“De energietransitie is té belangrijk en er hangt té veel vanaf om de vrijblijvende aard van het programma op deze lijn door te zetten. We zijn zeer kritisch, maar staan er absoluut constructief in. Alleen samen krijgen we de transitie in beweging. Ik hoop van harte op eenzelfde constructieve houding van dit college bij de PS voorstellen”, sprak Charda Kuipers in de Provinciale Statenvergadering op 26 januari over het Energieprogramma. Ze diende een motie in voor een nieuwe burgertop en om geld opzij te zetten voor de energietransitie en energiearmoede. Daarnaast diende ze voorstellen met andere partijen mee in, onder meer tegen grote datacenters en voor meer onderzoek naar de effecten van groen gas.
Energieprogramma
Vanwege de doelstellingen om opwarming van de aarde tegen te gaan, die zijn gemaakt in Parijs en in het Klimaatakkoord, is er een Energieprogramma Fryslân 2022-2025 opgesteld. Hierin staan acties die bij moeten dragen aan het doel om 25% energie te besparen en 33% duurzame energie op te wekken in 2030 (ten opzichte van 2010). Het Energieprogramma valt onder de Omgevingsvisie.
De acties zijn verdeeld over 5 programmalijnen:
1. Energie in de Mienskip
2. Energiebesparing
3. Opwek hernieuwbare energie
4. Warmtetransitie
5. Energie-infrastructuur
Zo wordt er een besparingsplan gemaakt, vraag en aanbod in windenergie bij elkaar gebracht en projecten met geothermie, aquathermie en waterstof gefaciliteerd.
Concrete doelen nodig
Maar hoeveel mooie acties er ook in genoemd staan, in het stuk wordt niet duidelijk hoeveel die acties zouden moeten bijdragen aan de doelstellingen. Charda Kuipers: “Het programma dat vandaag ter bespreking voor ons ligt, mag dan bestempeld zijn als ‘work in progress’ door de gedeputeerde, maar met een ontbrekende systeemstudie, missend besparingsplan, aanvalsplan groen gas in afwachting, en zelfs niet opgenomen concrete doelen, is het de vraag waar de ‘progress’ te vinden is, en waar dat ‘work’ toe zal moeten leiden. Omdat het vaststellen van het programma strikt genomen een bevoegdheid is van het college, kan mijn fractie slechts opmerken wat ons parten speelt. (…)
Met steeds hogere doelen en steeds minder tijd om ze te halen, moeten we nu echt aan de bak. Maar het is niet duidelijk wat de genoemde actiepunten in het Energieprogramma bijdragen aan de doelen voor 2030. Ook in de nagezonden brief staan geen concrete doelen en indicatoren die laten zien of we de doelen voor 2030 gaan halen voor besparing en opwek van energie. Een aantal energiecoaches inzetten is een middel, maar zegt niks over hoeveel energie je ermee denkt te besparen of op te wekken. Kortom, we vinden het Energieprogramma onvoldoende uitgewerkt.
Motie burgertop en bestemmingsreserve energietransitie en energiearmoede
Er zijn heel veel voorstellen vanuit meerdere fracties om te komen tot een bruikbaar programma. Meerdere hiervan ondersteunen wij graag. We zijn zeer kritisch voorzitter, maar staan er absoluut constructief in. Alleen samen krijgen we de transitie in beweging. Ik hoop van harte op eenzelfde constructieve houding van dit college bij het ontvangen van de PS voorstellen.
Twee voorstellen licht ik graag toe:
Ten eerste zien wij een uitgelezen kans om opnieuw een burgertop in het leven te roepen. Heel graag maken we gebruik van haar creativiteit bij het nadenken over de vraag hoe we 25% energiebesparing kunnen halen in 2030. Dit voorstel sluit geheel aan bij actie 7. De motie wordt mee ingediend door PvdD en D66.
Ten tweede constateren we dat er -nu al- in alle redelijkheid rekening gehouden moet worden met een aanvullende financieringsbehoefte om de energietransitie tot een succes te maken, en energiearmoede in het bijzonder aan te pakken. We dienen een voorstel in om een bestemmingsreserve energietransitie en energiearmoede in te stellen. Deze kan gevuld worden met een deel van de extra inkomsten van Windpark Fryslân. Dit betreft middelen die we onszelf nog niet hebben toegerekend. We beschouwen deze bestemmingsreserve daarmee als een ‘work in progress’ en past in die zin naadloos bij het energieprogramma. Daarmee is de cirkel rond.” De motie werd mee ingediend door de SP.
Overige moties
Naast bovenstaande moties diende GrienLinks ook meerdere moties van andere partijen mee in over de volgende onderwerpen:
• Een amendement van D66 en GrienLinks voor een betere uitwerking van het Energieprogramma.
• Een motie van D66 en GrienLinks voor onderzoek naar groen gas, waarin in kaart wordt gebracht welke biobrandstoffen er in Fryslân zijn en welke voordelen en nadelen en effecten op de omgeving groen gas met zich mee brengt.
• Een motie van SP, GrienLinks, PvdD en FNP tegen de vestiging van grote datacenters in Fryslân.
• Een motie van de ChristenUnie, GrienLinks, SP, 50PLUS en D66 om concrete doelen op te nemen in het Energieprogramma.
• Een motie van de ChristenUnie en GrienLinks om circulaire economie breder te trekken in het Energieprogramma en daarbij de R-ladder met strategieën van circulariteit te gebruiken.
• Een motie van PvdD, GrienLinks en SP om niet alleen te focussen op opslag bij grotere opweklocaties en bij onderstations van netbeheerders, maar ook te kijken naar de mogelijkheden voor thuisbatterijen, kantoorbatterijen en buurtbatterijen en andere kleinschalige opslagsystemen.
• Een motie van PvdD, GrienLinks en SP om in samenwerking met de netbeheerders te onderzoeken of, en op welke wijze, netruimte gereserveerd kan worden voor particuliere en coöperatieve stroomopwekking.
• Een motie van PvdD en GrienLinks, om de CO2-reductiedoelstelling vervolgprogramma’s klimaat en energie te verhogen van 49% naar 55%.
• Een motie van FNP, PvdD en SP om dorpen die koploper zijn in aquathermie zoveel mogelijk te steunen in de overgang naar de ontwikkelfase.
Uitslag stemming:
• De motie van GrienLinks, mee ingediend door D66 en PvdD, voor een burgertop over energiebesparing werd afgewezen. GrienLinks, PvdD, SP, D66, CU, 50PLUS, Van Swol en VVD stemden voor. PvdA, CDA, FNP, FvD, Goudzwaard en Wymenga-Kooistra stemden tegen.
• De motie van GrienLinks en SP voor een bestemmingsreserve voor energietransitie en energiearmoede haalde het niet. GrienLinks, SP, D66, PvdD en 50PLUS stemden voor. CDA, PvdA, CU, FNP, FvD, VVD, PVV, Goudzwaard, Van Swol en Wymenga-Kooistra stemden tegen.
• Het amendement van D66 en GrienLinks voor een betere uitwerking van het Energieprogramma haalde het niet. D66, GrienLinks, CU, PvdD, Goudzwaard en Van Swol stemden voor. 50PLUS, CDA, FNP, FvD, PVV, PvdA, SP, VVD en Wymenga-Kooistra stemden tegen.
• De motie van D66 en GrienLinks voor onderzoek naar groen gas haalde het niet. D66, GrienLinks, SP, 50PLUS, CU, FvD, Goudzwaard en Van Swol stemden voor. CDA, FNP, PVV, PvdD, PvdA, Wymenga-Kooistra en VVD stemden tegen.
• De motie van SP, GrienLinks, PvdD en FNP tegen de vestiging van grote datacenters in Fryslân is aangenomen. SP, GrienLinks, PvdD, 50PLUS, CDA, FNP, PvdA, Goudzwaard, Van Swol en VVD stemden tegen. CU, D66,FvD, PVV, Wymenga-Kooistra.
• De motie van de ChristenUnie, GrienLinks, SP, 50PLUS en D66 om concrete doelen op te nemen in het Energieprogramma is aangenomen. CU, GrienLinks, 50PLUS, D66, FvD, PvdD, SP, Goudzwaard, Van Swol, VVD, Wymenga-Kooistra stemden voor. CDA, FNP, PVV, PvdA stemden tegen.
• De motie van de ChristenUnie en GrienLinks om circulaire economie breder te trekken in het Energieprogramma en daarbij de R-ladder met strategieën van circulariteit te gebruiken is aangenomen. 50PLUS, CU, D66, FvD, GrienLinks, PvdD, SP, VVD, Goudzwaard, Van Swol en Wymenga-Kooistra stemden voor. CDA, FNP, PVV en PvdA stemden tegen.
• De motie van PvdD, GrienLinks en SP om niet alleen te focussen op opslag bij grotere opweklocaties en bij onderstations van netbeheerders, maar ook te kijken naar de mogelijkheden voor thuisbatterijen, kantoorbatterijen en buurtbatterijen en andere kleinschalige opslagsystemen werd aangenomen. PvdD, GrienLinks, 50PLUS, CDA, CU, D66, FNP, PvdA, SP, VVD stemden voor. FvD, PVV, Goudzwaard, Van Swol en Wymenga-Kooistra stemden tegen.
• De motie van PvdD, GrienLinks en SP om in samenwerking met de netbeheerders te onderzoeken of, en op welke wijze, netruimte gereserveerd kan worden voor particuliere en coöperatieve stroomopwekking werd aangenomen. PvdD, GrienLinks, CDA, CU, D66, FNP, PvdA, SP, Goudzwaard en Van Swol stemden voor. 50PLUS, FvD, PVV, Wymenga-Kooistra en VVD stemden tegen.
• De motie van PvdD en GrienLinks, om de CO2-reductiedoelstelling vervolgprogramma’s klimaat en energie te verhogen van 49% naar 55% werd aangenomen! PvdD, GrienLinks, CDA, CU, D66, PvdA, SP en Van Swol stemden voor. 50PLUS, FNP, FvD, PVV, Goudzwaard, VVD en Wymenga-Kooistra stemden tegen.
• De motie van FNP, PvdD en SP om dorpen die koploper zijn in aquathermie met procesgeld te steunen in de overgang naar de ontwikkelfase werd aangenomen. FNP, GrienLinks, 50PLUS, CDA, CU, D66, PvdD, PvdA, SP, Goudzwaard en Van Swol stemden voor. FvD, PVV, Wymenga-Kooistra en VVD stemden tegen.
Het PS voorstel voor het Energieprogramma werd aangenomen. 50PLUS, CDA, CU, FNP, PvdA en VVD stemden voor. GrienLinks, D66, FvD, PVV, PvdD, SP, Goudzwaard, Van Swol en Wymenga-Kooistra stemden tegen.