Op 20 maart 2024 bespraken de Friese Staten het nieuwe ganzenbeleid voor de komende tien jaar. Daar is een lange aanloop naartoe geweest (zie hieronder). De vergoedingen aan boeren met vraatschade door ganzen kosten de provincie tegenwoordig zo’n 12 miljoen euro per jaar. Probleem is dat dit geld uit hetzelfde potje komt als de aanleg van het Natuurnetwerk. Daar zit al een tekort op van 25 miljoen euro. En toen kwamen er op 20 maart zes amendementen en dertien moties op tafel. Deze zorgden voor een ophoging van de kosten van de ganzenschade met nog een paar miljoen. Charda Kuipers: “En dat geld uit de pot voor natuur kunnen we maar één keer uitgeven. De doelen voor het Natuurnetwerk zijn wettelijk en dus keihard, maar we geven nu het geld aan andere zaken uit. De balans is weg. En in alle eerlijkheid zullen we zonder grootschalige systeemverandering veroordeeld blijven tot symptoombestrijding.” De GrienLinks-fractie stemde – nadat er een flink aantal van die amendementen en moties waren aangenomen – tegen het nieuwe ganzenbeleid.
Aanloop
Er is een lange aanloop aan het nieuwe ganzenbeleid vooraf gegaan met veel overleggen, werkbezoeken, presentaties en onderzoeken . Plus een evaluatie van het vorige ganzenbeleid en een startnotitie voor het nieuwe beleid. Lees hier meer over de inbreng van GrienLinks bij de vaststelling op 20 april 2022 van de startnotitie over het ganzenbeleid.
Debat op 20 maart 2024
Charda Kuipers in het debat: “Voor GrienLinks staan twee aspecten in het ganzenbeleid centraal. Ten eerste de wens om afschot van dieren zoveel mogelijk te mijden, goed ganzenbeleid zou hierin moeten voorzien. Ten tweede de wens om het natuurpact zoveel mogelijk beschikbaar te houden voor het noodzakelijke herstel van de natuur.” De gedeputeerde (Matthijs de Vries) antwoordde dat er al een tekort is voor het aanleggen van het Natuurnetwerk (NNN) van 25 miljoen euro. “Plus dus de geschatte 10 miljoen die alle tot nu toe ingediende amendementen en moties zullen kosten, als ze allemaal worden aangenomen. Komend jaar komen we met een ‘midterm review NNN’ naar de Staten. Daaruit zal blijken dat we de doelen niet halen voor het aanleggen van nieuwe natuur. Dat is dus ook een discussie voor de staten. Doen we alles of maken we keuzes? ”
Albert van Dijk (Forum) kwam met de opmerking: “Dat is toch alleen een inspanningsverplichting?” De gedeputeerde: “Ja, maar de doelen staan in het bestuursakkoord”. Van Dijk: “Dus als er een tekort is, kunnen we de doelen misschien bijstellen?” Dat riep weerstand op bij de PvdA, GrienLinks, SP en PvdD, maar ook bij de gedeputeerde. Matthijs de Vries: “Het is een wettelijke taak, dus geen uitnodiging om de doelen omlaag te doen. In de komende tijd komt er uit het Rijk een evaluatie van het natuurpact. Wij weten ook dat het een verplichting is (inspanningsverplichting of anders)”
Lees hier de hele spreektekst van Charda Kuipers
Motie van GrienLinks ‘breed gedragen onderzoek’
Charda Kuipers: “Omdat nog veel onduidelijk is over de effectiviteit van verschillende maatregelen, en de gegevens op basis waarvan schade wordt berekend, is het van groot belang om zo spoedig mogelijk – in een breed samenwerkingsverband – beproefde methoden te onderzoeken en overeen te komen. GrienLinks dient hiervoor samen met de SP en D66 een motie voor in.” De motie werd niet aangenomen.
Stemming
Finale besluit: Aangenomen met 29 stemmen voor en 12 tegen (PvdD, GL, PVV, D66, PvdA ) (SP was afwezig)
Het ganzenprobleem in het kort
Ganzen die van nature in het wild voorkomen, zijn beschermd via de Europese Vogelrichtlijn, bijvoorbeeld de grauwe gans, kolgans en brandgans. In Nederland is die bescherming geregeld in de Wet Natuurbescherming. In principe betekent dat dat je de ganzen niet mag verstoren, vangen of doodschieten. Daar zijn wel uitzonderingen op mogelijk, als er geen andere bevredigende oplossing is, de staat van instandhouding niet verslechtert en het nodig is om o.a. ernstige schade te voorkomen (bijv. gewassen of flora/fauna te beschermen).
In de winters blijven er (met trekganzen erbij) ongeveer 500.000 ganzen in Fryslân.
Het ganzenvraatprobleem is een complex probleem. Door klimaatverandering neemt het aantal ganzen dat geboren wordt en overleefd in o.a. Siberië toe. In Nederland, en vooral in Fryslân, groeit er veel eiwitrijk gras voor onze koeien. Dat vinden ganzen ook lekker. En worden de weilanden van de boeren in bepaalde gebieden kaalgevreten door de ganzen. Er wordt geprobeerd de ganzen te verjagen naar rustgebieden (ook wel foerageergebieden genoemd). Dit mag met ‘ondersteunend afschot’. De boeren in de foerageergebieden krijgen dan een vergoeding voor het gras dat de ganzen opeten. De meeste ganzen zijn echter een beschermde diersoort. Alleen als er voldoende aantallen ganzen zijn om de ‘staat van instandhouding’ van de soort te waarborgen, mag er ‘beheerd’ (= doodgeschoten) worden. Maar ondanks het afschieten van zo’n 45.000 ganzen (!)per jaar is de schade de afgelopen jaren niet verminderd. Het aantal ganzen dat hierheen komt is hetzelfde gebleven, maar de grasprijs is enorm gestegen.
Geschiedenis ganzendossier voor de liefhebber
2013: Nota Gans in Balans (met kaders voor beleid ganzen) http://www.grienlinks.nl/2013/04/26/gans-in-balans-bijsturen-is-mislukt/
2014 Fryske Guozzenoanpak (officieel heette het uitvoeringsprogramma, maar het is een bijstelling in beleid geweest) http://www.grienlinks.nl/2014/09/29/ganzen-verdelen-coalitie/
De ganzen zijn daarna nog vaak onderwerp van gesprek geweest, vanwege meer bijstellingen van dat beleid:
2015: Ganzenakkoord opgeblazen. Wijziging verordening lag voor in de Staten. Er was een (landelijk) convenant over de tekst in de verordening, en deze was voor de derde keer door de LTO opgezegd. http://www.grienlinks.nl/2015/06/25/afspraken-over-ganzen-onder-vuur/
2016: voorstel evaluatieperiode ganzenaanpak te verlengen (punt was de winterrust, terug naar 2 maanden) http://www.grienlinks.nl/2016/09/29/ganzen-schieten-en-landbouw/
2017: ganzenaanpak 2017-2020 vastgesteld, winterrust afgeschaft, foerageergebieden verkleinen http://www.grienlinks.nl/2017/07/15/schieten-van-200-000-ganzen-is-geen-oplossing/
2018: mogelijkheden ganzen schieten verruimd http://www.grienlinks.nl/2018/01/29/grienlinks-tegen-verruimen-mogelijkheden-schieten-van-ganzen/
2019: 27 februari 20219 voorstel ganzenaanpak uitstel evalueren naar 2023 aangenomen (amendement PvdA etc om tot 2021 te verlengen ipv 2023 met 1 stem verschil niet aangenomen, PvdD stemde verkeerd) http://www.grienlinks.nl/2019/03/04/ganzenaanpak-zo-snel-mogelijk-veranderen/
2020 verlenging van de ganzenaanpak met foerageergebieden https://www.grienlinks.nl/2020/06/05/ganzenbeleid-gaat-door-tot-2023/
2021 problemen met vergoedingen (bonus-malus) aan boeren (vragen van GL) https://www.grienlinks.nl/2021/03/08/probleem-met-vergoedingen-voor-ganzenschade-aan-boeren-moet-eerder-besproken-worden/
2021 GrienLinks stemt tegen faunabeleid
Op 26 mei 2021 stemde GrienLinks tégen het nieuwe faunabeleid, o.a. door het ontbreken van een hoofdstuk over ganzen. (maar ook ontbreekt de nota ‘soortenbeleid’ stap 1 van het faunabeleid en stap 2: preventie). In de Wet Natuurbescherming staat dat er éérst naar de instandhouding van een soort gekeken moet worden, vervolgens of er ook aan preventie gedaan kan worden (als een soort ook overlast veroorzaakt) en tenslotte of en hoe er gejaagd kan worden op de soort. GrienLinks vindt dat er in Fryslân in veel gevallen te snel overgegaan wordt op het doodschieten van dieren.) https://www.grienlinks.nl/2021/05/31/grienlinks-stemt-tegen-faunabeleid/
2022 (20 april 2022) evaluatie en startnotitie ganzenaanpak besproken en tegen gestemd https://www.grienlinks.nl/2022/04/26/meer-aandacht-voor-het-voorkomen-van-schade-door-ganzen/
2024 ganzenaanpak opnieuw vaststellen 2024-2034