Het was een belangrijke Provinciale Staten vergadering, want de Beleidsbrief Landbouw Fryslan 2025-2030 staat op de agenda. En dat het onderwerp leeft, blijkt wel uit de vele amendementen (8) en moties (32!) die zijn ingediend. Jochem laat er in zijn betoog geen gras (!) over groeien,
“Als je met de rug naar de omgeving toe staat, geen oog hebt voor wat er leeft bij anderen en problemen en zelfs wettelijk gestelde doelen ontkent, wordt het niets. In de beleidsbrief ontbreekt een heldere analyse van de problemen waar we in ons platteland mee kampen. Een samenhangende visie en oplossing ontbreken en blijft het bij pappen en nathouden”.
Sluiten van Kringlopen
In de vele gesprekken die onze fractie de afgelopen jaren heeft gevoerd komt de noodzaak voor mestkringlopen, waarbij het gebruik van kunstmest sterk wordt teruggedrongen, breed naar voren. In deze beleidsbrief wordt aangegeven dat het sluiten van kringlopen een goede manier kan zijn om energie en grondstoffen te beperken en verontreiniging in onze leefomgeving te voorkomen. Maar ‘it is mei sizzen net te dwaan’, daarom dient Jochem samen met de PvdA, PvdD, SP, D66 en Steatelid Jonker een amendement Sluiten van Kringlopen in. Met deze motie willen we dat de provincie samen met de gemeente meer regie pakt via onder meer de Omgevingswet, zodat daarmee meer richting kan worden geven aan de doelstelling(en) van het sluiten van kringlopen.
Boerendiversiteit en ontwikkelpaden
Op de vragen van Jochem of deze beleidsbrief überhaupt bijdraagt aan de wettelijke opgaven, de toekomst van de sector en aan een leefbaar platteland is gedeputeerde Kooistra kort. Volgens Kooistra zal de beleidsbrief vanuit het oogpunt van de boerendiversiteit en ontwikkelpaden bijdragen. In deze beleidsbrief worden deze twee leidende principes beschreven, de zogenaamde “boerendiversiteit” en de (vijf) “ontwikkelpaden”. Volgens de landbouwbrief is ‘boerendiversiteit de gangbare intensieve boer tot de biologisch-dynamische boer, en alles daartussenin. Hierdoor blijft de sector als geheel met een verscheidenheid aan bedrijfstypen en bedrijfsvoeringen veerkrachtig en robuust’. En binnen dit boerendiversiteits-principe wordt in de beleidsbrief vijf grote lijnen, de ontwikkelpaden, omschreven om te voldoen aan de eisen van de toekomst. De ontwikkelpaden zijn gebaseerd op een onderzoek van de SER over toekomstperspectieven voor de landbouw. Onze fractie maakt zich oprecht zorgen over deze oh zo sympathieke boerendiversiteit en daarmee met name de biologische bedrijven, kleine familiebedrijven en jonge starters. “Er worden namelijk geen keuzes gemaakt, hierdoor zullen alleen de grote bedrijven overleven. Alleen inzetten op zogenaamde en helaas vaak onzekere innovaties vergt grote investeringen en gaat blijkens onderzoek van Wageningen Universiteit ten koste van de inkomenspositie van met name kleine boeren. Nog meer kosten en nog meer afhankelijkheid van de banken!”, aldus Jochem.
Duidelijkheid over gebiedsprocessen en de landbouwhoofdstructuur
Het NPLG is vorig jaar door minister van Landbouw stopgezet. Dit heeft directe gevolgen voor onder anderen ons FPLG. Jochem vraagt tijdens het debat of “Gedeputeerde Staten kan aangeven wat de consequenties zijn van het rücksichtslos vrijwel stilleggen van de gebiedsprocessen en hoe dat bij de mensen die zich jaren met hart en ziel hebben ingezet overgekomen is?”. Er moet volgens Jochem “snel duidelijkheid komen met welke gebiedsprocessen we nu aan de slag kunnen en ook daadwerkelijk kunnen afronden”. Deze vragen worden, zelfs na drie keer herhalen, helaas niet duidelijk door gedeputeerde Kooistra beantwoord. Wel stelt Kooistra voor om een informatie bijeenkomst te organiseren over de gebiedsprocessen.
De in de beleidsbrief geschetste landbouwhoofdstructuur is nu nog een vaag begrip, maar lijkt wel dé nieuwe reddingsboei van de Gedeputeerde Staten te zijn. In de beleidsbrief wordt namelijk niet aangegeven wat het doel, de ruimtelijke gevolgen en de voor- en nadelen zijn. Ook is onduidelijk welke rol de Provinciale Staten hebben bij de (eventuele) totstandkoming van deze nieuwe landbouwhoofdstructuur. Onder het motto: eerst nadenken dan doen, dient Jochem samen met PvdA, PvdD, SP, D66 en Steatelid Jonker de motie Duidelijkheid over de Landbouwhoofdstructuur in. GrienLinks wil dat er eerst een notitie wordt opgesteld, waarin het doel en het beoogde effect van de Landbouwhoofdstructuur duidelijk wordt beschreven. Jochem dringt er in zijn betoog op aan dat de notitie eerst zal moeten worden besproken in de Provinciale Staten voordat deze verder wordt uitgewerkt in de omgevingsvisie van Fryslân.
Bodem is de basis
GrienLinks is van mening dat de bodem de basis is voor toekomstbestendige en gezonde landbouw. In het betoog en debat roept Jochem meerdere malen het college op “durf keuzes te maken!”. Een voorbeeld hiervan is Wetsus. Dit instituut in Leeuwarden voert hoogwaardig onderzoek uit, maar is op dit moment vooral gericht op water. Jochem dient samen met PvdA, PvdD, FNP, SP en Steatelid Jonker de motie Bodem is de basis in, zodat er meer onderzoek én financiële middelen gaan naar onderzoek voor kwalitatief betere bodem: Wetsus als water- en bodemcampus!
Samen naar een schone en gezonde leefomgeving
Het gebruik van pesticiden in met name de sierteelt is een groot probleem. Sierteelt gaat ten koste van voedselvoorziening, en het buitensporige gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de sierteelt is schadelijk voor de kwaliteit van bodem en water en het imago van de akkerbouw. Op 27 oktober 2021 is ons belangrijke initiatiefvoorstel Naar een schone en gezonde leefomgeving aangenomen. Op bladzijde 22 van de beleidsbrief Landbouw wordt verwezen naar ons initiatiefvoorstel. Er wordt aangegeven dat er wordt gestreefd naar vermindering van het gebruik van en de blootstelling aan (chemische) gewasbeschermingsmiddelen. Helaas wordt in de beleidsbrief verder geen enkel concreet doel of richting gegeven. Daarom dient Jochem samen met de PvdA, PvdD, FNP en de SP een motie Ongewenste uitbreiding sierteelt in.
Als gevolg van de uitkoop van agrarische bedrijven om stikstofreductie te bewerkstelligen, wordt steeds meer (zand)grond omgevormd tot bouwland waarop sierteelt plaatsvindt. In deze gebieden is dan ook een forse toename van het gebruik gewasbeschermingsmiddelen. GrienLinks vindt het daarom belangrijk om samen te werken met de gemeenten en het Wetterskip, zodat de planologische mogelijkheden optimaal worden benut. Om zo ongewenste ontwikkeling zoveel als mogelijk te ontmoedigen. Daarnaast roepen we samen met de PvdD, SP en D66 met de motie
Participatie en overleg bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen op om de dialoog tussen bewoners en gebruikers te stimuleren en faciliteren. Dit omdat het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen leidt tot spanning tussen gebruikers en omwonenden.
Van onderop de uitdagingen oppakken!
Jochem sluit zijn betoog en debat af met de volgende woorden
“Tenslotte voorzitter, de voorliggende landbouwbeleidsbrief geeft helaas geen richting. De zoektocht naar de balans tussen natuur, landbouw en andere activiteiten in ons land is moeilijk en dient met respect voor iedereen te worden doorlopen. Laten we alstublieft die uitdaging oppakken en waardevolle initiatieven van onderop een kans geven: daar waren de gebiedsprocessen zo goed mee bezig. Alleen dan kan de balans tussen natuur, landbouw en de bewoners van Fryslan worden hersteld. GrienLinks staat open voor die dialoog, vanuit een positie van gelijkwaardigheid en met respect voor alle belangen.”
Stemming
De snelheid waarmee de gedeputeerde Kooistra antwoord geeft op de vragen uit de Staten, wordt doorgezet bij de behandeling van de vele amendementen en moties. En dat is geen goed voorteken… Al onze amendement/moties worden niet aangenomen. Wel zijn een paar andere mooie moties van collega partijen, welke in nauwe samenspraak met GrienLinks zijn opgesteld, aangenomen:
Amendement Sluiten van kringlopen samen met PvdA, PvdD, SP, D66 en Steatelid Jonker. Deze motie vindt GS sympathiek, maar wordt wel ontraden. De gevolgen met betrekking tot de POVI zijn volgens GS niet te overzien. De motie is niet aangenomen (15 voor 27 tegen).
Motie Duidelijkheid over de Landbouwhoofdstructuur is mee ingediend door PvdA, PvdD, SP, D66 en Steatelid Jonker. De motie wordt door GS ontraden, omdat het effect van de motie niet te overzien zou zijn. De motie heeft het helaas niet gehaald (16 voor 26 tegen).
Motie Bodem is de basis mee ingediend door de PvdA, PvdD, FNP, SP en Steatelid Jonker. Deze motie wordt door GS ontraden en is niet aangenomen (15 voor 27 tegen).
Motie Ongewenste uitbreiding sierteelt mee ingediend door PvdA, PvdD, FNP en SP. GS ontraadt de motie, omdat punten 1 en 2 van het dictum te ver zouden gaan. De motie heeft het niet gehaald (16 voor en 26 tegen).
Motie Participatie en overleg bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen mee ingediend door PvdD, SP en D66. Wordt door GS ontraden, omdat het qua uitvoering veel te ver gaat. De motie is niet gehaald (15 voor, 27 tegen).
Finale besluit Beleidsbrief landbouw Fryslan 2025-2030
Bij het finale besluit heeft GrienLinks tegen gestemd. Het stuk is aangenomen met 27 voor (BBB, CDA, FNP, CU, VVD, Ja21, PBF) en 15 tegen (GrienLinks, PvdA, PvdD, SP, D66, Steatelid Jonker, PVV).
Mee ingediende amendementen/moties
Motie versterking gebiedsgerichte aanpak PvdA, GL en SP (20 voor 22 tegen).
Motie Meer aandacht voor Friese aanpak PvdA, GL, SP, D66 en VVD en Steatelid Jonker (19 voor 23 tegen).
Motie sterk eigen landbouwbeleid Fryslân PvdD, GL en SP
(28 voor 14 tegen).
Motie Ecologische hoofdstructuur uit de mottenballen PvdD en GL (7 voor 37 tegen).
Motie Elke hap telt, D66, SP en GL (12 voor 30 tegen).
Amendement biologyske lânbou FNP, PvdA, GL, PvdD, SP, D66 (30 voor 12 tegen).
Motie meer visie en regie CDA, PvdA, GL en PvdD (20 voor en 22 tegen).
Motie regie op grond CDA, PvdA, GL, CU, FNP en SP (38 voor en 4 tegen).
Motie oergongsbudzjet foar boerennatuur CDA, PvdA, GL en SP (20 voor en 22 tegen).
Motie Midterm review CU en GL (38 voor 4 tegen).
Motie Ondermijning op het platteland CU en GL (38 voor 4 tegen).
