Tijdens het agendapunt Strategisch Kader NOM (18-12-’24) voert Jochem namens GrienLinks en PvdA het woord.
“Het is positief dat er een strategisch kader voor de NOM is opgesteld. De Noordelijke Staten krijgen daarmee inzicht in welke rol de NOM speelt en hoe welke keuzes gemaakt worden, want als Staten is de NOM toch wat ongrijpbaar. En omdat er drie Staten over mogen mee praten is richting geven en controle moeilijk”.
Meer inzicht in de uitvoering van de NOM
Vanuit deze Staten zijn er eerder een aantal moties aangenomen die GrienLinks graag terug wil zien in het handelen van de NOM. Het is namelijk niet duidelijk op welke wijze de Staten daarover geïnformeerd wordt. Hierdoor kan PS haar controlerende taak niet of onvoldoende uitoefenen. Jochem geeft in zijn betoog aan, dat “deze vraag niet voortkomt uit wantrouwen, maar we zouden graag zien dat de relatie met bijvoorbeeld het beleid ten aanzien van onze omgeving zoals verwoord in het huidige RO beleid en de op te stellen POVI beter inzichtelijk gemaakt kan worden”. Daarom dient GrienLinks, samen met de PvdA, CU en Ja21 een motie ‘Meer Inzicht in de uitvoering van de NOM’ in. Om wensen en bedenkingen mogelijk te maken, dient GrienLinks samen met de PvdA een technisch amendement in. Controle op samenwerkingsverbanden is lastig en het past naar de mening van GrienLinks ook in de aanbeveling van de Noordelijke Rekenkamer van 22 mei 2023 om dit inzicht te kunnen geven.
In het debat geeft gedeputeerde Douwstra aan dat het college het amendement én de motie ontraden, in het PS-voorstel staat namelijk expliciet dat er geen wensen en bedenkingen mogelijk zijn. En mocht dit amendement door de PS worden omarmd, dan stelt het college zich op het standpunt dat de motie overbodig is. “Provinciale Staten wordt op de hoogte gehouden middels een rapportage, ook met betrekking tot toetsing aan het eigen beleid. Ook zal, zover als mogelijk, worden aangesloten bij de P&C-cyclus”, aldus gedeputeerde Douwstra. Jochem laat het er niet bij zitten en richt zich tot zijn college statenleden:
“PS, er wordt door het college over overbodigheid gesproken. In de stukken wordt geen enkele keer gesproken over de rol van de PS. Met deze motie beogen wij dat de PS beter wordt geïnformeerd, zodat wij als PS zijnde onze kader- en controlerende rol op een goede manier kunnen vervullen”.
Taalgebruik in beleidsstuk kan veel toegankelijker
“Met alle respect voor opstellers van dit strategisch kader, maar de toegankelijkheid kan beter”, aldus Jochem. “Het vele gebruik van Engelstalig management jargon is jammer en doet geen recht aan de Noord-Nederlandse nuchtere cultuur en de wens invulling te geven aan onze Fryske taal en de noordelijke dialecten”. Jochem roept de gedeputeerde dan ook op in de volgende versie meer aandacht te schenken aan toegankelijk taalgebruik. Gedeputeerde Douwstra herkende en erkende dit punt. Ook het college van GS viel dit aspect op en heeft dit punt in de gesprekken al aangegeven bij de directie.
Grutsk op ons MBO-onderwijs
In het Strategisch Kader NOM 2025-2028 wordt terecht (!) aandacht gevraagd voor de relatie met het onderwijs. De fractie van GrienLinks heeft hierover een aantal vragen, omdat in dit strategisch kader de inzet op talent expliciet wordt uitgesloten. En dit terwijl juist onze ondernemers en MKB op zoek zijn naar talent. Jochem geeft in pleidooi aan dat het strategisch kader “vooral gericht wordt op het hoger onderwijs. Echter, in Fryslân zijn we juist gezegend met hoogwaardig middelbaar beroepsonderwijs”.
In de eerdere commissie van 4 december jl. heeft GrienLinks dit belangrijke punt ook aangedragen. Daarom vraagt Jochem nu een duidelijke toezegging van de gedeputeerde Douwstra om voor Fryslân de expliciet de relatie met het middelbaar beroepsonderwijs vast te leggen en deze alsnog te verwerken in de tekst van het Strategisch Kader NOM. In het antwoord geeft gedeputeerde Douwstra aan dat in het gesprekje met Jochem en de directrice van de NOM, na de commissie van 4 december jl., dit punt ook naar voren is gekomen. De gedeputeerde heeft toen ook toegezegd dat een extra alinea wordt toegevoegd, waarin meer aandacht wordt besteed aan het (Fryske) MBO-onderwijs. Grutsk!
De NOM en Nedmag
GrienLinks dient de motie van FNP mee in bij dit agendapunttijdens de Statenvergadering. Het onderwerp is de strategische toekomst van de NOM (Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij) en specifiek hun aandeelhouderschap in Nedmag, een mijnbouwbedrijf in Veendam. De milieu- en economische implicaties van de activiteiten van Nedmag zijn zorgelijk terwijl de Nom het doel heeft niet meer dan 10 jaar aandeelhouder te zijn (revolverend fonds).
Het mijnbouwbedrijf staat notorisch bekend om haar negatieve milieueffecten, waaronder lozingen van giftige stoffen zoals kwik, lood, kobalt en cadmium, met schade aan de Dollard en UNESCO Werelderfgoed Waddenzee. Evenals veroorzaker van bodemdalingsproblemen door magnesiumzoutwinning, die infrastructuur en waterhuishouding in de regio beschadigen. De noodzaak voor duurzame bedrijfsvoering (zoals PS heeft vastgesteld in de Fryske Beliedsbrief Ekonomy 2025-2028) economische en adequate schadecompensatie voordat de NOM haar investeringen beëindigt.
Stemming
Bij de stemming wordt ons amendement ‘wel wensen en bedenkingen’ unaniem aangenomen. De motie over inzicht in de uitvoering van de NOM kan nu ook in stemming worden gebracht, en heeft het met nipte meerderheid gehaald!
Voor (22): GrienLinks, PvdA, CU, SP, PvdD, D66, FNP, Ja21, Steatelid Jonker en Steatelid Van Dijk.
Tegen (20): BBB, CDA, PVV en PBF.
De mee ingediende motie van de FNP heeft het helaas niet gehaald.
Voor (15): PvdD, SP, GrienLinks, PvdA, Steatelid Jonker en FNP.
Tegen (27): JA21, PBF, PVV, CU, D66, VVD, CDA, Steatelid Van Dijk en BBB.
