Op 26 maart 2025 dienden PvdA en GrienLinks de motie Meer grip, minder chaos in tijdens de Statenvergadering. De aanleiding was de moeizame start van de nieuwe OV-concessie met Qbuzz, die kampt met rituitval, vertragingen, gebrekkig materieel en een hoge werkdruk voor chauffeurs. Dit probleem beperkt zich niet tot Fryslân; ook in andere provincies zoals Zuid-Holland en Zeeland zijn vergelijkbare kwesties zichtbaar. Betrouwbaar openbaar vervoer is noodzakelijk voor veel inwoners. Veel daarvan zijn afhankelijk van het busvervoer voor hun school of werk.
De motie vroeg het college om te onderzoeken wat er juridisch, organisatorisch en financieel nodig is om een provinciaal OV-bedrijf op te zetten, zodat inbesteding van vervoerconcessies een realistische optie wordt. Daarnaast werd verzocht om een startnotitie op te stellen met de belangrijkste stappen en kaders hiervoor.
Tijdens het debat werd al snel duidelijk dat de meningen sterk uiteenliepen. PvdA, ook namens GrienLinks, betoogde dat de huidige problemen met Qbuzz laten zien dat marktwerking in het openbaar vervoer niet werkt. Ze verwezen daarbij naar een wetsvoorstel in de Tweede Kamer dat inbesteding door provincies mogelijk zou maken. De PVV deelde de kritiek op de concessie en stelde dat er naar alle mogelijke oplossingen gekeken moest worden om het openbaar vervoer toegankelijk en betaalbaar te houden. Tegelijkertijd vonden ze het beter om de discussie over de motie op een later moment te voeren, wanneer het landelijke wetsvoorstel verder gevorderd is.
De BBB stelde een andere aanpak voor en pleitte voor een expertmeeting na meer evaluatie van de huidige concessie. Volgens hen zou dit meer inzicht geven in de opties, waarna een eventuele startnotitie overwogen kon worden. De SP steunde de motie, maar uitte frustratie dat dit probleem pas nu aandacht kreeg, terwijl de signalen al langer duidelijk waren.
Aan de andere kant van het spectrum stonden de VVD en het CDA, die tegen de motie waren. De VVD betoogde dat marktwerking juist efficiëntie bevordert en kosten verlaagt. Het CDA voegde daaraan toe dat de kwaliteit van het openbaar vervoer volgens reizigers is verbeterd sinds de invoering van marktwerking en dat het te vroeg was om nu al alternatieven te overwegen, aangezien de huidige concessie nog negen jaar loopt.
Het college sloot zich aan bij het standpunt van de PVV en het CDA en wees op de kritische houding van de Raad van State ten aanzien van het wetsvoorstel. Ze benadrukten dat er eerst grondig onderzoek nodig is naar de juridische haalbaarheid van inbesteding. Daarnaast vonden ze de motie voorbarig, aangezien het nog negen jaar duurt voordat de huidige concessie afloopt. Ook wezen ze erop dat een startnotitie extra ambtelijke kosten met zich meebrengt, terwijl de motie geen financiële dekking daarvoor bevatte.
Uiteindelijk besloot de PvdA de motie in te trekken en samen met de BBB een expertmeeting te organiseren. Op basis van die bijeenkomst kan het onderwerp later opnieuw op de agenda worden gezet. De mobiliteit van inwoners in Fryslân, jong en oud, staat wat ons betreft voorop. Ondanks de intrekking van de motie is dit een stap in de richting van openbaar vervoer dat niet wordt onderworpen aan marktwerking!
Beste mensen,
DE MARKT WERKT NIET, is mijn 25 jarige ervaring met het OV in Friesland. Het is altijd minder geworden en moeizamer te bereiken en duurder, steeds duurder geworden. Kapitaalvernietiging na iedere nieuwe concessie. Na elke nieuwe uitgifte dezelfde/soortgelijke problemen. En problemen voor chauffeurs die overgenomen moeten worden, soms tegen slechtere contacten en lokale (taxi)bedrijven die mensen moesten ontslaan, investeringen zagen verdampen etc. Fijn noch langer uitstel van oplossingen. Hoeveel onderzoek, expertmeeting, rondvraag, etc etc. moet er nog komen. Intussen heeft bijna iedereen wel een auto onder de kont en daarmee zijn/haar eigen “oplossing” gevonden, dus ook duur voor jezelf en milieu-vervuilender.