Na zeven magere jaren, nu eindelijk 7 vette jaren?

Elke Provinciale Statenvergadering over de begroting is een bijzonder moment. Maar deze keer is toch wel een hele bijzondere, want het financieel perspectief van de provincie is namelijk aanzienlijk versterkt, aldus het college van Gedeputeerde Staten. Zou dan na zeven magere jaren, toch eindelijk de 7 vette jaren zijn aangebroken?
Volgens het college is dit te danken aan onvoorziene meevallers en aan het solide financieel beleid dat het college van GS de afgelopen jaren heeft gevoerd. “De begroting voor 2026 had het kroonjaar van deze coalitie kunnen zijn”, aldus Charda namens onze fractie. HAD, inderdaad…. Want in de ogen van GrienLinks zou dit hét moment zijn om grote stappen te zetten met visie én middelen, maar dit is helaas (weer) niet tot stand gekomen.

Daarnaast is het nog steeds niet transparant op welke wijze het extra geld over de dossiers verdeeld zal worden.

“Komt er bijvoorbeeld genoeg capaciteit om de uitvoering en handhaving te verstevigen en eindelijk PFAS serieus op te pakken? Gaan we concrete positieve effecten zien rond natuurontwikkeling en biodiversiteitsherstel? Gaan we doelen halen op de kaderrichtlijnwater en stappen zetten in de energietransitie?”

, aldus Charda.

We willen ons richten op de 7 vette jaren en hebben daar als fractie al concrete plannen voor. Wel zien wij dat deze begroting niet het juiste moment is om deze plannen uit te dragen, en daarom beginnen wij bij het begin: het corrigeren van fikse bezuinigingen!

Amendement Maatschappelijke organisaties gelijk behandelen
Charda dient hiertoe dan ook samen met PvdD, SP en D66 een amendement in, om de subsidie voor IFG, IVN en FMF met 50% terug te draaien. Bij de aanvang van de nieuwe bestuursperiode stond de structurele begrotingsruimte nog onder grote druk en het college van Gedeputeerde Staten is toen gestart met Zero Based Budgeting (ZBB). Op tal van beleidsvelden werden ingrijpende bezuinigingen doorgevoerd. Hiervoor was niet altijd een goede onderbouwing aanwezig en de gevolgen waren niet goed te overzien. Binnen het taakveld natuur zijn lt Fryske Gea, het IVN en de Friese Milieu Federatie structureel op de boekjaarsubsidie gekort met € 300.000,-. Nu de financiële positie van de provincie weer enige ruimte laat zien is, zoals indertijd ook is toegezegd aan de betrokken organisaties, een heroverweging van de in 2022 doorgevoerde bezuinigen in alle taakvelden op z’n plaats.
De reactie van gedeputeerde De Vries was helder. Het college ontraadde het amendement, er is immers middels de Zero Based Budgeting uitvoering aan gegeven. Het is aan de Provinciale Staten zelf om een andere (politieke) afweging te maken.

Stemming:
En de Provinciale Staten maakte geen andere afweging en stemde tegen onze motie.
16 Voor: GL, PvdA, SP, PvdD, D66 en FNP
27 Tegen: CDA, BBB, CU, Ja21, PVV, PBF, VVD en Steatelid Van Dijk.

Motie Plan mear lèze en dus mear skriuwe
En in motie vraagt Charda namens de fractie weer aandacht voor het plan van de Fryske Skriuwerbûn. Vorig jaar is er door dit college fiks bezuinigd op de Fryske taal. Tijdens de PS van 19 juni 2024 heeft GrienLinks geprobeerd iets van deze bezuinigingen terug te draaien en hebben wij onder meer deze motie ingediend. Helaas werd tijdens deze vergadering duidelijk dat er geen voorstellen werden aangenomen die extra middelen vragen. Elsa van der Hoek heeft toen besloten de motie in te trekken, maar… met de toezegging dat we hierop terugkomen. En onze fractie hield woord! Immers er is nu meer financieel perspectief en de Fryske taal verdient onze aandacht. Met behulp van deze motie wil onze fractie samen met de FNP en Statenlid Van Dijk, de negatieve vicieuze cirkel doorbreken: meer Fryske boeken, meer promotie, meer Frysk lezen!

Gedeputeerde Folkerts gaf in haar reactie te kennen dat er bij Tresoar inmiddels een vergelijkbaar project ligt. De gedeputeerde Folkerts doet daarom dan ook het voorstel om voor nu even te wachten met deze motie (tot 2028). Wel doet gedeputeerde Folkerts de volgende toezegging: “It kolleezje ljochtet de resultaten fan it inisjatyf (Mear léze en skriuwe) fan Tresoar mei it Letterenfûns yn it Steatekomitee Frysk, dit kin dan yn 2028 plakfine.”

Als fractie werden wij hiermee overvallen en hebben direct intern gecheckt of dit inderdaad zo was. Bij geen enkele fractie was dit bekend en uiteindelijk heeft onze fractie een ‘concept’ aanvraag onder ogen gekregen. Na wikken en wegen heeft de fractie opnieuw moeten besluiten om de motie (voorlopig) in te trekken. Onze fractie gaat de komende tijd vinger aan de pols houden en in gesprek met de Skriuwersbûn, Tresoar en andere stakeholders. De afspraken zijn al ingepland!

Motie Fryske Generatietoets
Charda dient samen met D66 daarom als eerste voorstel een motie in om een Fryske Generatietoets te ontwikkelen. “Wij zijn tevreden met de voorzet die het college en collega’s doen voor een bredere afweging waar de provincie inhoudelijk en financieel een positief verschil kan maken.
Hierom dienen we de motie: op weg naar brede investeringen in de friese welvaart van de CDA ook mee in. Maar wat GrienLinks betreft hoort daar ook bij dat we de lange termijn in ogenschouw nemen, en niet laten verleiden door snel en kortdurig gewin. We zijn er getuige van dat het afwentelen van negatieve effecten op de toekomstige generaties nu al zichtbaar wordt. Waarbij we zijdelings alvast de European Youth Capitol, die mogelijk naar Fryslan komt, alvast benoemd willen hebben.”

Gedeputeerde Folkerts was positief over deze motie, “wij werken integraal voor betreft de brede welvaart en op andere thema’s welke vandaag worden besproken. De generatietoets zou ook hierbij passen. We laten het dan ook oordeel staten’’.

Motie risicofonds Fryske evenementen
In onze tweede motie vragen wij om een onderzoek naar een zogenaamd risicofonds voor Fryske evenementen. Want onze mienskip bruist! GrienLinks ziet dat ook dat steeds meer evenementen het moeilijk hebben om te kunnen blijven bestaan, “kleinere evenementen in dorpen die soms letterlijk door het weer en soms figuurlijk in het water vallen”, aldus Charda in haar betoog. GrienLinks wil samen met BBB en CDA onderzoeken hoe een “risicofonds” voor onze Fryske evenementen kan worden gevormd. Om zo de organisatoren van evenementen in onze dorpen te ondersteunen voor de risico’s als gevolg van eisen ten aanzien van veiligheid, verzekeringen, slecht weer en onevenredige hoge kosten voor beveiliging.

De reactie van gedeputeerde Knol gaf aan dat het een ‘harstikke sympathiek voorstel’ is, echter er zijn wel veel vergelijkingen met de eerder aangenomen ‘hier is het feestje’. Naar aanleiding van deze motie heeft het college diverse gesprekken gevoerd met onder meer de gemeenten en een aantal burgemeesters. Uit deze gesprekken blijkt dat de gemeenten in the lead zijn (o.a. categorisering van evenementen en de beveiliging). Daarom stelt gedeputeerde Knol voor om eerst de resultaten af te wachten van de motie “hier is het feestje”.

Jochem benadrukt aan dat de college het niet te ingewikkeld maken, ‘onze motie gaat juist om de vraag die leeft vanuit de organisaties. En kijk naar de mogelijkheden hoe we dit met elkaar kunnen oplossen’’. En Charda geeft tijdens het debat nog het allerlaatste zetje aan het college met het dringende verzoek “College, hup, handen uit de mouwen en meedenken en niet doemdenken!’’

Stemming:
En dat allerlaatste zetje heeft in ieder geval de Provinciale Staten aan het ‘meedenken’ gezet, want de motie is met grote meerderheid aangenomen!
34 Voor: GL, BBB, CDA, SP, PvdA, CU, D66, FNP en PBF.
8 Tegen: Ja21, PvdD, PVV, VVD en Steatelid Van Dijk.

Motie Vervolg op het initiatiefvoorstel “Naar een schone en gezonde leefomgeving”
En last but not least vraagt GrienLinks in de motie samen met PvdD, SP, FNP en D66 aandacht voor het toegezegde vervolg op het initiatiefvoorstel ‘naar een schone en gezonde leefomgeving. “Samen met onze partners in het Wetterskip willen we graag dat de uitkomsten van de evaluatie worden opgepakt. We zien goede kansen om op de langere termijn aansluiting gevonden kan worden bij de agenda natuurinclusief om op die manier een plus te zetten op de acties”, aldus Charda.

De reactie van gedeputeerde Douwstra was zeer positief en constructief: “Ik zou deze motie bijna helemaal zelf schreven kunnen hebben, dus een positief oordeel ook aan de Staten”.

Stemming:
Onze fractie was dan ook verbaasd én zeer teleurgesteld dat de stemming heel anders uitpakte, namelijk:
19 voor GL, SP, D66, PvD, PvdA, VVD en FNP.
23 tegen CDA, BBB, Ja21, PBF, PVV en Steatelid van Dijk