Uit de jaarcijfers van vorig jaar blijkt dat er 39 miljoen minder is uitgegeven dan oorspronkelijk was begroot. Volgens de accountant blijft de geplande besteding al meerdere jaren achter en is het de uitdaging om de geplande ambities ook waar te maken. Fractievoorzitter Charda Kuipers zei in het debat op 26 juni 2024: “Aan de slag dus. Want er ligt nogal een to do lijstje voor GS voor verbeterplannen en een kerntakendiscussie. GrienLinks spreekt haar ongenoegen uit dat het zo lang moet duren. Want wij zijn geduldig, maar onze mienskip verdient investering, en het klimaat wacht niet.”
Opvallende bevindingen accountant
Zoals ieder jaar is de jaarrekening van het jaar ervoor doorgelicht door de accountant. Er zijn in de cijfers over 2023 een paar opvallende bevindingen:
-In het collegevoorstel staat dat een positief resultaat is gerealiseerd van € 39,1 mln (dat betekent dat dat geld niet is uitgegeven, terwijl dat van tevoren wel begroot was). Het voorstel is om dat bedrag toe te voegen aan de VAR (de vrij aanwendbare reserve). Het uiteindelijke rekeningsaldo is € 6,3 mln. hoger uitgevallen dan rekening mee gehouden in het verwachte begrotingssaldo van 2023. De accountant schrijft dan ook dat het versterken van het voorspellend vermogen een punt van aandacht blijft. De middelen zijn wel beschikbaar, maar de besteding blijft achter, vooral op projecten. Dit gebeurt al meerdere jaren. “De uitdaging is vooral om de geplande ambities die in de begroting zijn opgenomen te realiseren.”
-Verder wijst de accountant erop dat er maar lieft 55 subsidieregelingen zijn voor 238 miljoen in 2023 (2022 201 miljoen euro). Er is bij een steekproef voor een bedrag van 159 miljoen voor 635.000 euro aan onrechtmatigheden geconstateerd. Het gaat dan bijvoorbeeld om het verstrekken van subsidies voor niet subsidiabele kosten of voor kosten waarmee het doel van de subsidieregeling niet wordt bereikt.
Gapend gat tussen ambitie en realisatie
Fractievoorzitter Charda Kuipers gaf aan dat ze meer actie van het college verwachtte:
“Vandaag bespreken we de jaarstukken 2023. Een jaar waarin we moeten constateren dat – na al een rigoureuze bijstelling in de Berap – er 39,1 miljoen is blijven liggen. En dat is pijnlijk terug te zien in de magere resultaten. (…)
Voorzitter, hoewel het niet nieuw is dat wij de teleurstelling moeten verwerken van het gapende gat tussen ambitie en realisatie, komt daar nu bovenop dat we moeten constateren dat dit college het eerste jaar niet op stoom is gekomen, dat de begroting van dit jaar geen belofte heeft gedaan voor verandering en dat de kadernota van komend jaar wederom schitterde in soberheid. Alle ballen op 2026. (…)
We zijn nu een jaar verder en alles zit nog steeds financieel op slot doordat bij aanvang van deze bestuursperiode geld is vastgezet in potjes onder beheer van de gedeputeerden. Daar komen we pas uit als we goed geïnformeerd worden over waar GS precies mee bezig is, wélke keuzes zij wil maken en wát de consequenties zijn.”
Vragen aan de gedeputeerde
Charda Kuipers: “GrienLinks zegt: neem het heft in eigen handen. PS heeft de regie, dan moeten we wel in die gelegenheid gesteld worden. Aan de slag dus. Want er ligt nogal een to do lijstje voor GS:
• Waar blijft het plan van aanpak omtrent de weerstandsratio naar 1,4 inclusief alternatieve keuzes en consequenties?
• Waar blijven de scenario’s hoe te anticiperen op financiële tegenslagen en meevallers?
• Hoever staat het met het verbeterplan en de uitwerking van de gehanteerde indicatoren en omschreven doelen+ termijnen op alle beleidsterreinen?
• En wanneer kunnen we het verbeterplan verwachten hoe om te gaan met de aanbevelingen van de accountant met onder andere een plan van aanpak voor realistisch begroten of voorspellend vermogen, zoals ook besproken in de auditcommissie?”
Ze gaf aan na de zomer een brief te agenderen om de kerntakendiscussie op gang te brengen. Verder vroeg ze de gedeputeerde om in de beantwoording expliciet aan te geven op welke termijn we de uitwerkingen en plannen kunnen verwachten.
Mee indienen moties PvdA voor verbetering voorspellend vermogen en in beeld brengen risicobeoordeling
GrienLinks diende de motie Voorspellend vermogen verbeteren van PvdA mee in, verder mee ingediend D66, CDA, VVD, SP, FNP, ChristenUnie. De motie vraagt een plan van aanpak te maken met concrete maatregelen om het voorspellend vermogen van de Provincie Fryslàn te verbeteren, en dit aan PS voor te leggen bij de begroting 2025;
Ook diende ze de motie motie Financiën in beeld van PvdA mee in, verder mee ingediend door D66, CDA, VVD, SP, FNP en ChristenUnie. Deze motie vraagt om de manier van risicobeoordeling en inkomstenprognosticeren te analyseren, met het oog op een meerjarig constructief financieel beleid, en daarover een voorstel voor te leggen.
In het debat stelde de PvdA kritische vragen over onder meer het voorspellend vermogen en de risicobeoordeling. De VVD stelde kritische vragen over onder meer het hoge bedrag (de hierboven genoemde zes ton) aan subsidies waarbij bijvoorbeeld het doel niet bereikt is en over het hoge aantal subsidieregelingen.
Reactie gedeputeerde Eke Folkerts
Het antwoord van gedeputeerde Eke Folkerts was: “GrienLinks vraagt waar het plan van aanpak over de weerstandsratio blijft. In Q3 (derde kwartaal), dus daar wordt aan gewerkt. U vraagt ook naar scenario’s of meevallers, dat komt bij de tussenbalans aan het eind van het jaar en bij de integrale afweging in de kadernota 2026, dus dat komt ook naar u toe. U vroeg ook: hoe zit met resultaten en doelindicatoren, daar wordt aan gewerkt. Die zult u zien bij de begroting van 2025. Het plan van aanpak realistisch begroten en voorspellend vermogen, daar wil ik bij de behandeling van de motie van de PvdA even op terugkomen.”
In de beantwoording aan de PvdA gaf ze aan dat het voorspellend vermogen inderdaad verbeterd moet worden, daar heeft ze ook een toezegging voor gedaan. De technisch-inhoudelijke discussie hoort echter thuis in de auditcommissie. Verder is het oordeel aan de Staten. Op vragen van de VVD over de bestedingen van subsidies antwoordde ze dat er wordt gewerkt aan het volgsysteem voor subsidiebeheer om meer inzicht te geven. Rond de zomer komt er een brief naar de Staten over de vorderingen van het systeem. Ook staat in het bestuursakkoord dat het college minder regelingen wil, dus het college hoopt te kunnen laten zien dat het aantal regelingen vermindert.
Fractievoorzitter Charda Kuipers in de tweede termijn: “Kan de gedeputeerde toezeggen dat de eerder genoemde tijdpaden hard zijn? En is de afdeling financiën voldoende op sterkte om deze zware taak met het college te volbrengen?”
Gedeputeerde Eke Folkerts: “Ja, die kan ik toezeggen zoals benoemd. En wat betreft uw zorgen over de bemensing van de afdeling financiën, ik heb 100% vertrouwen in de afdeling. U zegt ook niet dat u er geen vertrouwen in heeft, maar spreekt uw zorg uit, maar de afdeling zit stevig.”
Uitslag stemming:
-De motie Financiën in beeld, van PvdA, mee ingediend door GrienLinks, D66, CDA, VVD, SP, FNP, ChristenUnie, werd door een grote meerderheid aangenomen. Alleen PVV stemde tegen.
-De motie spellend vermogen verbeteren, van PvdA, mee ingediend door GrienLinks, D66, CDA, VVD, SP, FNP, ChristenUnie, werd unaniem aangenomen.
-Ook een motie van JA21 en CU, om de prestatie-indicatoren beter te laten aansluiten bij de jaarstukken werd unaniem aangenomen.
De jaarstukken zelf werden ook door de meerderheid vastgesteld. Alleen PVV stemde tegen.