De Friese Staten bespraken de toekomst, doelen en voorwaarden van het FSFE – het provinciale energiefonds dat investeert in de energietransitie in Fryslân. Daarbij dienden partijen diverse moties en amendementen in om de inzet van het fonds aan te scherpen, bij te sturen of uit te breiden.
GrienLinks steunt het bestaan en de voortzetting van het Friese energiefonds FSFE. Het fonds vervult een belangrijke rol in de energietransitie, door te investeren in duurzame projecten die anders moeilijk van de grond komen. Tegelijkertijd vindt GrienLinks dat het FSFE meer richting en scherpere keuzes nodig heeft. Fractievoorzitter Charda Kuipers pleitte in het debat voor een duidelijke inzet op echt duurzame energiebronnen en maatschappelijke meerwaarde.
Zo vindt GrienLinks dat het FSFE géén geld zou moeten steken in mestvergisters. Mestvergisting houdt de intensieve veehouderij in stand, leidt tot overlast en emissies, en het digestaat dat overblijft is geen kringloopvriendelijk product. “We moeten investeren in de toekomst, niet in een systeem dat juist moet veranderen,” aldus Kuipers.
In plaats daarvan wil GrienLinks dat Fryslân vaart maakt met écht duurzame alternatieven. Een belangrijk voorbeeld is aquathermie (wetterwaarmte) – warmte uit oppervlaktewater of afvalwater. Fryslân heeft op dit vlak een koploperspositie en beschikt over grote potentie: aquathermie zou in principe kunnen voorzien in zo’n 60 procent van de Friese warmtevraag. GrienLinks dringt er daarom op aan dat het FSFE deze technologie actief ondersteunt. Kuipers: “We hebben de kennis, we hebben het water – laten we die voorsprong benutten.”
Ook hecht GrienLinks aan de uitgangspunten van de Friese omgevingsvisie, zoals lokaal eigendom en het principe dat projecten aantoonbaar bijdragen aan de energietransitie. Het FSFE moet volgens de partij geen concurrent zijn van andere fondsen of marktpartijen, maar een springplank voor projecten die zonder steun niet van de grond zouden komen.
Debat
PvdA benadrukte het belang van energiebesparing en lokaal eigendom. Het fonds heeft risico’s genomen, bijvoorbeeld bij de investering in BleuCycle, maar is daarmee zeker niet overbodig. Wel moet er meer regie komen op wat voor projecten wél en niet in aanmerking komen. CDA wees op het bewezen belang van het FSFE voor lokaal eigenaarschap en dorpsinitiatieven. Volgens het CDA moeten ‘de vruchten van het fonds’ in Fryslân blijven en moet het rendement ten goede komen aan de gemeenschap. D66 steunt verlenging van het fonds, maar waarschuwde dat grote projecten het budget kunnen opslokken ten koste van kleinere, lokale initiatieven.
BBB riep op om ruimte te laten voor diverse technologieën, waaronder aquathermie en mogelijk ook mestvergisting. Wel benadrukte BBB dat het FSFE voldoende bewegingsruimte moet houden. PvdD keerde zich fel tegen investeringen in mestvergisting vanwege de impact op dierenwelzijn en de landbouwtransitie. Financiering van dit soort projecten belemmert boeren in het maken van duurzame keuzes, aldus de partij. SP vroeg zich af of de nieuwe kaders niet té specifiek worden, waardoor het fonds zijn flexibiliteit verliest. Toch zag de partij ook de noodzaak om bij te sturen en wil zij nader in gesprek over verlenging.
FNP benadrukte het belang van het behalen van de klimaatdoelen voor 2050 en riep het college op extra inzet te plegen voor projecten als Warm Heeg. VVD bracht kernenergie opnieuw in als mogelijke optie in de energiemix, met het oog op leveringszekerheid. Dit leidde tot stevige discussie over de relevantie voor het FSFE, dat zich richt op projecten met aantoonbare klimaatimpact en lokaal eigendom. Ja21 en PBF dienden moties in om het fonds richting kernenergie te sturen, of de prioriteiten te verschuiven naar technologieën die de netcongestie aantoonbaar verminderen. Deze moties werden door het college ontraden.
Reactie gedeputeerde Knol
Gedeputeerde Sijbe Knol gaf aan het belang van het FSFE te onderschrijven, maar stond ook open voor enkele voorgestelde bijstellingen. Zo zei hij toe dat het streven naar 60% lokaal eigendom in lijn is met bestaand beleid en dus geen bezwaar vormt. Voor het inzetten op energiebesparing (40% van het fondsbudget) toonde hij begrip, maar waarschuwde hij dat te strikte invulling de beweeglijkheid van het fonds kan ondermijnen.
Ten aanzien van aquathermie onderkende Knol de koploperspositie van Fryslân en noemde hij initiatieven als Warm Heeg waardevol. Toch wil hij geen technologie prioriteren boven andere – het fonds moet ruimte houden om in te spelen op concrete projecten en marktkansen. De provincie voert hierover ook gesprekken met gemeenten, zoals in Súdwest-Fryslân.
De moties over duurzame kernenergie en het focussen op netcongestie werden ontraden: volgens Knol past dit niet binnen het huidige mandaat en doel van het FSFE.
Ingediende moties
Motie SP – verlenging FSFE –> verworpen met 3 voor en 40 tegen
“Het FSFE voor onbepaalde tijd te verlengen zolang Fryslàn met duurzame energie nog niet volledig zelfvoorzienend is; . regelmatig het FSFE te evalueren om de effectiviteit te beoordelen.”
Motie VVD – leveringszekerheid – 38 voor en 5 tegen
“te onderzoeken en te rapporteren op welke wijze FSFE kan bijdragen aan investeringen in technologieën die leveringszekerheid versterken; hierover de Provinciale Staten te informeren op de kortst mogelijke termijn”.
Mee ingediend door GrienLinks
Motie BBB/GL/PvdA – Prioriteit op warmtetransitie –> Aangenomen met 38 voor en 5 tegen
“1.verzoeken het college van Gedeputeerde Staten “De FSFE-opdracht te geven in te zetten op investeringen in de warmtetransitie zoals warmtenetten en aquathermie, zowel financieel als met kennisondersteuning;
2.Nu landelijk meer duidelijkheid is met het aannemen van de Wet Collectieve warmte, te onderzoeken welke rol de provincie op zowel korte als lange termijn kan nemen in het bevorderen van deze warmtetransitie waarbij voor de korte termijn o.a. ook gekeken wordt naar de Friese koploperprojecten.”
Motie CDA/PvdA/GL/PvdD/SP – Tijd, geld en expertise voor lokale energie initiatieven –> aangenomen met aangenomen met 37 voor en 6 tegen
“De kaders (het Investeringsreglement) waarbinnen een ontwikkelfinanciering mag worden versterkt aan lokale energiecoöperaties in overleg met FSFE aan te passen aan de huidige marktontwikkeling (langere looptijd, hogere kosten). Deze kaders ruimhartig op te stellen, in de wetenschap dat de kans op volledige terugbetaling van de ontwikkelfinanciering weliswaar iets afneemt, maar de mogelijke opbrengsten voor de mienskip fors toe zullen nemen.”
Motie PvdA/GL/CDA – stimuleren van warmtenetten – aangenomen met 37 voor en 6 tegen
“In kaart te brengen welke rol het FSFE kan spelen bij de ontwikkeling van collectieve warmtesystemen en in hoeverre hier aanvullende financiële middelen voor nodig zijn en PS hier uiterlijk in zo spoedig mogelijk over te informeren.”
Motie PvdA/GL – aan de slag met de friese energievisie – aangenomen met 34 voor en 9 tegen
“Om, zodra de techniekkeuze vanuit de POVI bekend is, in kaart te brengen welke financiële opgave de realisatie van de Energievisie met zich meebrengt, en te kijken welke rol het FSFE kan spelen bij de realisatie hiervan en PS hier zo snel mogelijk na behandeling van de POVI over te informeren.”
