Jaarstukken
De Provinciale Statenvergadering van woensdag 25 juni stond in het teken van de Provinciale doelen en financiën. Wat heeft het college de afgelopen jaar gedaan? Wat willen ze de komende jaren nog doen om hun doelen te behalen? De terugblik wordt gedaan tijdens het agendapunt ‘jaarstukken’, hier bespreken we de doelen van het college en in welke mate deze dit jaar zijn behaald. Wat vooral duidelijk werd is wat er allemaal niet is behaald in het afgelopen jaar. In haar bijdrage somde Charda Kuipers namens GrienLinks ruim 20 gebreken op, waaronder;
1. Het begon met een coalitieakkoord waarin 25+ miljoen zonder beleid en zonder plan werd weggegeven aan het college (waar was het principe: eerst beleid, dan geld?);
2. Begroting met motie van treurnis wegens het onmogelijk maken van de kaderstellende rol PS;
3. Op het matje roepen van ambtenaren wegens het tekenen van een brandbrief;
4. Schrappen budget regenboog van 50.000EUR;
5. Schrappen budget fairtrade van 15.000EUR;
6. Steeds maar uitstellen van het sturen van stukken naar de Provinciale Staten, met als gevolg lege agenda’s;
7. Provinciale Staten, als vertegenwoordigers van onze mienskip, worden consequent buiten spel gezet. Er is weinig inbreng mogelijk op de voorgeschotelde stukken;
8. Opstapelende signalen uit mienskip dat de provincie zich terugtrekt uit overleggen en diens samenwerking stroever en stroever gaat;
9. We verliezen procedure na procedure, en het behandelen van WOO verzoeken gaat de Provincie slecht af. Niet de wet maar wensdenken lijkt voorop te staan;
10. Ongekende onderbesteding over de hele linie van het provinciaal beleid;
11. Torenhoge ambities van het college maar consequente onderschatting op het budget en capaciteit waarna er te laat wordt bijgestuurd. Zo wordt er gestreefd naar 0 verkeersdoden, maar heeft het college er geen geld voor over;
We laten er geen gras over groeien, maar GrienLinks is ontevreden met een hoofdletter O. Deze ontevredenheid borrelde op tijdens de voorbereidende commissievergadering. Hieruit bleek dat er geen (financiële) ruimte was om voorstellen in te dienen. Het college heeft echter vastgelegd in het coalitieakkoord dat de financiële waarborging een voorwaarde is van de haalbaarheid van een voorstel. Dit wil zeggen dat alle voorstellen van de oppositie, waar wat geld bij komt kijken, het bij uitstek niet gaan halen tijdens deze vergadering. Één grote herhaling van de afgelopen twee jaar dus. Charda legde tijdens haar bijdrage de vinger op de zere plek;
‘We zijn gekozen volksvertegenwoordigers. Niet om dingetjes voor de eigen achterban binnen te halen, maar om de provincie te besturen. Om het verschil te maken voor álle friezen. Wij hebben de verantwoordelijkheid om ons te buigen over moeilijke vraagstukken; het rechtvaardig verdelen van de ruimte, en het beschermen en zorgen voor onze leefomgeving. We hebben een grote opdracht en daar is veel publiek geld voor toevertrouwd gekregen. Daar moeten wij zorgvuldig mee omgaan.’
GrienLinks wil constructief bijdragen en heeft dus, voor de verkeersveiligheid, gevraagd aan de gedeputeerde om voor het zomerreces de Provinciale Staten te voorzien van een overzicht van knelpunten in oversteekplekken en een kostenoverzicht voor het aanpakken hiervan. ‘Want elk ongeluk is een teveel, en we voelen een grote verantwoordelijkheid om alles te doen wat in onze macht ligt om dit leed te voorkomen’.
Ingediende moties
Stand van zaken energieprojecten (JA21) – een overzicht te geven aan de Staten van nieuwe en lopende initiatieven over nieuwe energievormen en te informeren wanneer/waarom een initiatief niet gerealiseerd kan worden. aangenomen (voor 36 | tegen 6)
Mee ingediend door GrienLinks:
Fryslân bloeiend in beweging (PvdD) – een bedrag van 780.000EUR voor Fryslân Bloeit in 2026-2028, een organisatie die in samenwerking met dorpen bloeiweken organiseert ten behoeve van de Fryske gezondheid. voorstel is ingetrokken
Cyberverantwoordelijkheid (VVD) – roept op om de afhankelijkheid van niet-Europese software en clouddiensten te verkleinen en te inventariseren welke maatregelen nodig zijn om de digitale infrastructuur van de provinciale organisatie te versterken. aangenomen (voor 41 | tegen 1)
Toezegging gedeputeerde Matthijs de Vries
Na de zomer wordt een overzicht van de verkeersveiligheidsknelpunten opgeleverd. Deze knelpunten worden gekoppeld aan beschikbare financiële middelen en komen direct na het zomerreces beschikbaar voor de Staten. Daarmee kunnen ze betrokken worden bij de integrale afwegingen rondom de begroting.
Het initiatief Fryslân in Bloei kreeg een positieve waardering van de gedeputeerde, maar het voorstel wordt toch ontraden. Volgens hem zijn er andere organisaties die beter in staat zijn om de uitvoering en borging van dit initiatief op zich te nemen. Wel is toegezegd dat de provincie samen met GGD Fryslân om tafel gaat om te verkennen hoe een eventuele overbrugging gerealiseerd kan worden.
Ramtnota
Na een terugblik is het tijd om met goede moed en positiviteit vooruit te blikken naar de toekomst en de lijnen voor de komende periode uit te zetten. Dit gebeurt tijdens het agendapunt over de kadernota. Welke prioriteiten stelt Fryslân en hoeveel slagkracht hebben wij te verdelen? Alles kost tenslotte geld en mankracht – dus welke moeilijke keuzes liggen voor ons? Charda zette de visie van GrienLinks helder uiteen:
‘Als GrienLinks naar buiten kijkt zien we glashelder wat er nodig is; inwoners en medeoverheden zijn duidelijk over hun behoeften, en we beschikken over dikke rapporten welke problemen er allemaal spelen in de wereld en Fryslân in het bijzonder. De komende twee jaar zullen we bijvoorbeeld het been bij moeten trekken om de verplichtingen rond natuurherstel en waterkwaliteit zoveel mogelijk na te komen. Als bijkomend voordeel helpen die inspanningen ons ook bij de veenweideproblematiek en het stikstofdrama. De Waddenzee vraagt onze aandacht met een heel cluster van zorgelijke ontwikkelingen die allemaal grote impact hebben op hoe wij leven en omgaan met dat gebied. Brede welvaart is een ondergeschoven kindje deze periode maar kan volgens GrienLinks wel eens de sleutel zijn in de belangenafwegingen die de omgevingsvisie van ons vraagt.’
Het overzicht van de financiële bijsturingen, dat de naam ‘kadernota’ moet dragen, is eerder besproken in de commissie. Helaas is het de gedeputeerde daar niet gelukt enige helderheid te geven over hoe de vele losse eindjes en tegenstrijdigheden in de verzameling brieven bij dit stuk aan elkaar geknoopt kunnen worden – ondanks het spervuur aan vragen dat is gesteld.
Charda zette haar vragen aan de gedeputeerde nog eens op een rij:
1. Wanneer is er grip op de financiële huishouding, en wanneer worden Provinciale Staten in staat gesteld om kaders mee te geven?
2. Op welke wijze zal GS zorgdragen voor een integrale belangenafweging bij de begroting?
3. En als laatste poging: hoe worden we meegenomen in de effecten van de verdere uitwerking van het Strategisch Personeelsplan?
Tijdens de behandeling van de bestuursrapportage 2024 hebben de Provinciale Staten verzocht om een meerjarige strategie voor de personele capaciteit in de provinciale organisatie. De gedeputeerde heeft in de commissie meermaals bevestigd dat het traject, zoals toegelicht in de brief over het Strategisch Personeelsplan, géén gevolgen zal hebben voor het capaciteitsbudget en budgetneutraal wordt uitgevoerd. Maar de stukken lijken op iets anders te duiden.
GrienLinks vindt dat statenleden alleen zorgvuldige en goed geïnformeerde afwegingen kunnen maken wanneer zij tijdig over de juiste informatie beschikken. En juist daar gaat het telkens nét niet goed.
Na een onbevredigende commissievergadering – waarin werd uitgelegd dat er geen geld beschikbaar is voor voorstellen van de oppositie – bleek volgens de gedeputeerde, in een artikel in de Leeuwarder Courant, wél voldoende geld te zijn voor een ‘iconisch’ project. Meerdere partijen konden deze boodschap niet rijmen. Hoe kan er in de officiële stukken sprake zijn van een tekort aan middelen en bezuinigingen, terwijl er in de krant wordt gesproken over voldoende ruimte? Weer een voorbeeld van hoe de regie wordt weggenomen bij de volksvertegenwoordiging.
Na een fel debat en onvoldoende antwoorden van de gedeputeerde kon de oppositie maar één conclusie trekken: de gang van zaken wordt flink betreurd, en er wordt te weinig inzicht gegeven in de financiële stand van zaken. Dit kwam naar voren in de (uiteindelijk verworpen) motie van treurnis.
Ingediende voorstellen
Verankering generieke subsidietoetsing (PVV) – Vraagt om bij het verlenen van subsidies structureel te toetsen aan de volgende generieke criteria: wettelijke taak, effectiviteit doelmatigheid, transparantie, neutraliteit & onpartijdigheid, kosten-batenverhouding –> verworpen met 3 stemmen voor (PVV, Van Dijk) en 39 stemmen tegen (JA21, PvdD, PBF, SP, GL, PvdA, CU, D66, VVD, Jonker, FNP, CDA, BBB)
Fries gas maximale baten (PVV) – Vraagt het college af te zien van het hanteren van een vooraf bepaalde verdeelsleutel zoals “één derde”, en als kerninzet in het lobbytraject richting het rijk te hanteren dat de financiële baten uit gaswinning in Fryslan in principe ten goede moten komen aan de Friese regio waar die winning plaatsvindt; –> Verworpen met 4 stemmen voor (PBF, PVV, Van Dijk) en 38 stemmen tegen (JA21, PvdD, SP, GL, PvdA, CU, D66, VVD, Jonker, FNP, CDA, BBB)
Subsidiedashboard (PVV) – Vraagt om een openbaar, goed vindbaar en toegankelijk digitaal subsidiedashboard te ontwikkelen dat op inteÍactieve wijze inzicht biedt in de verstrekte subsidies. –> Aangenomen met 30 stemmen voor (JA21, PBF, PVV, CU, D66, Jonker, FNP, CDA, Van Dijk, BBB) en 12 stemmen tegen (PvdD, SP, GL, PvdA, VVD)
Bouwe foar de Mienskip (BBB) – vraagt om samen met gemeente nog meer in te zetten op maatwerk oplossingen bij kleinschalige projecten vanuit de mienskip. –> aangenomen met 37 stemmen voor (JA21, PBF, PVV, GL, PvdA, CU, VVD, FNP, CDA, BBB) en 5 stemmen tegen (PvdD, SP, D66, Jonker, Van Dijk)
Geen bestedingsdrang (PVV) – vraagt het college financiële meevallers voornamelijk te reserveren voor versterking van de Vrij Aanwendbare Reserve (VAR) en slechts geld te besteden waar een wettelijke taak ten grondslag ligt –> verworpen met 3 stemmen voor (PVV, Van Dijk) en 39 stemmen tegen (JA21, PvdD, PBF, SP, GL, PvdA, CU, D66, VVD, Jonker, FNP, CDA, BBB)
Afstandsnormen windturbines (JA21) – voor windturbines op land zo snel mogelijk een afstandsnorm van tenminste vier maal de tiphoogte te implementeren binnen de daarvoor geëigende provinciale wet- en regelgeving, waaronder bv de omgevingsverordening en de provinciale omgevingsvisie. –> verworpen met 5 stemmen voor (JA21, PBF, PVV, Van Dijk) en 37 stemmen tegen (PvdD, SP, GL, PvdA, CU, D66, VVD, Jonker, FNP, CDA, BBB)
SMR locatie onderzoek deel vier (JA21) – Het eerder verzochte onderzoek naar locaties in Fryslàn voor SMR’s alsnog onverwijld uit te (laten) voeren en PS over de uitkomsten daarvan voor het einde van 2025 te informeren. –> verworpen met 8 stemmen voor (JA21, PBF, PVV, VVD, Van Dijk) en 34 stemmen tegen (PvdD, SP, GL, PvdA CU, D66, Jonker, FNP, CDA, BBB)
Herijking subsidiesystematiek koepelorganisatie FMF (JA21) – de begrote subsidie aan de Friese Milieu Federatie te herijken en – zo snel als redelijkerwijs mogelijk – voortaan in plaats van een boekjaarsubsidie, uitsluitend op basis van reguliere regelingen projectsubsidies te verstrekken. –> Verworpen met 18 stemmen voor (JA21, PVV, Van Dijk, BBB) en 24 stemmen tegen (PvdD, PBF, SP, GL, PvdA, CU, D66, VVD, Jonker, FNP, CDA)
Mee ingediend door GrienLinks
Motie van treurnis (PvdA) – constateert dat de Provinciale Staten haar kader stellende rol onvoldoende kan uitoefenen door gebrek aan informatie over de financiële huishouding waardoor het de positie en functioneren van de volksvertegenwoordiging schaadt. –> verworpen met 17 stemmen voor (PvdD, PBF, SP, PVV, GL, PvdA, D66, VVD, Jonker) en 25 stemmen tegen (JA21, CU, FNP, CDA, Van Dijk, BBB)
Verkeersveiligheid als structurele prioriteit (PVV) – GS wordt gevraagd om samen met betrokken partijen een concreet plan te maken om verkeersveiligheidsproblemen in Fryslân aan te pakken, daarvoor extra structureel geld vrij te maken, en met een passend financieringsplan te komen. –> verworpen met 13 stemmen voor (JA21, PvdD, SP, PVV, GL, PvdA, D66) en 29 stemmen tegen (PBF, CU, VVD, Jonker, FNP, CDA, Van Dijk, BBB)
Breder financieel perspectief op de reserves (PvdA) – vraagt om de Provinciale Staten uiterlijk één jaar voor de volgende verkiezingen middels een analyse te informeren over de lange termijn strategie en inzetbaarheid van de verschillende provinciale reserves en een onafhankelijk deskundige te vragen een advies te geven –> Unaniem aangenomen
Financieel perspectief (CDA) – PS minimaal 1 jaar voor de volgende verkiezingen middels een analyse te informeren over de lange termijn strategie van de verschillende provinciale deelnemingen en andere verbonden partijen –> Unaniem aangenomen